Зядан Қожалымов - мәдениеттанушы.

Адамның сенімі мен танымының жақсы нәтижелері  оның санасына ғана әсер етіп қалмастан, ішкі рухани сезімінде де зор өзгерісті  тудыра  алады.  Рухани шипагерліктің негізі де осы тану мен сену және сезу мен қабылдау жүйесі бойынша орындалатын,  өзіңді - өзіңе иландыру арқылы ойша іске асырылатын, сананы дамыта отырып, денсаулықты жақсартудың шипалық жолы.  Рухани шипагерлік жүйесіне Құран дұғаларымен емдеу, медитациялық әдіс-тәсілді пайдалану,  өзін - өзі иландыру және жоғарғы Жаратушыдан көмек сұрау байланысы арқылы т.б. әдіс – тәсілдерін атауға болады. Маскеуде  шыққан Халық медицинасының толық энциклопедиясында: «Дұғаның маңызы зор. Ол адамның рухын өмірдің ең биік қайнар көзімен байланыс жасауға әсер етеді. Дұғаның ең қажеттілігі сол, ол   Жоғарғы жаратушымен оның арасын жақындатады. Дұға жолы өте жауапты да...», - деген анықтама беріледі.  Бұл анықтама да сенім мен сендірудің немесе шипагер мен емделушінің ара қатынасындағы сенімділік ғана рухани емнің нәтижелілігін  айқындап береді. Қасиетті Құран дұғаларын оқып сырқат адамның денесіне дем салғанда немесе белгілі заттарды дұға күшімен магниттеп пайдалануда  оң әсерлер байқалғаны сезіліп, дұғаның оң қуаттық әсерлік күшінің барлығы сезіледі де, дененің сырқат мүшесінің оңалуға  қарай көрініс беретіндігі  бүгінде   халықтық және ғылыми шипагерлік саласында   нақты нәтижесін беруде.  Құран дұғаларын оқығанда  оның үндік ырғағына,  естілуінің жіңішке, жоғары немесе бір қалыптылығына  қарай  пайда болатын   оң қуаттық өрістің аумақтық әсерлік күші де әр түрлі болады. Құран дұғаларын ритм ырғағымен дауыстап оқығанда  дыбыс үнінің жоғары тондылығы мен  жүйкеге жақсы жұғымды әсерінен, жүйке де тебіреністі ырғақты жүйкелік ауытқуларда  қозғалыстық өзгерістер  болатыны,  денеде сергектік  сезіліп,  сырқаттың көңіл – күйі көтеріліп, ұйқысы жақсарып, асқа деген тәбеті артатыны анықталып, тұжырымдамалар жасалуда. Шипагерлердің  биоқуаттық өрісінің өлшемдері де әр түрлі болады.

Шипагерлердің діни сенімдік сауаттылықтары мен шипалық емдік стилдерінің білімділігіне қарай, жеке шипагерлер емдерінің емдік әсері қысқа, орташа немесе ұзақтау болып  сырқатқа әсер етеді. Діни жолмен дұғалық шипалықты тәжірибеден өткізген нәтижелерге  сүйенсек,  биоқуаттық  өрісі өте күшті шипагерлердің алғашқы сеансында сырқаттың кері қайтуына  әсері  белгілі болды. Рухани шипагерліктің саласы мен түрі әр түрлілігіне қарамастан, оның адам денсаулығын қорғауға, сырқатын емдеп жазуға пайдасы зор екендігін және соның ішінде сөз терапиясының өте маңыздылығын білдіреді. Рухани шипагерлік енді ғана қанатын жайа бастады, өрісі кеңеюде, алда берері де мол болары анық.

Халық шипагерлігінде  сырқатты түріне қарай анықтаған соң оны  емдеп жазуда  музыка мен ән-күйдің де көмегін пайдалану тәсілдері де ертеден қалыптасқаны белгілі. Ата – бабаларымыз ертеден–ақ музыка өнерінің  тозған,  шаршаған жүйке талшықтарына қозғау салып, жан бітіретін күшке ие екендігін  білген. Бұл әдісті одан ары дамыту жолдары да бүгінде көптеген елдер мен қазақ елінде де ғалым дәрігерлер мен шипагерлер тарбынан қолданысқа еніп, оң нәтижесін беруде.  Кез-келген  адамның  көңіл-күйін  бір қалыпты ұстауына дыбыстық үн әсері зор болып қалмастан, оның психологиялық  жақтан ауытқуға ұшырай бастаған жүйке – жұлындарының бір қалыпқа келуіне, тербелістік үндік  толқындардың  тигізер емдік шипасы да  осы заманғы медицинада да пайдалануда. Музыка мен ән – күй құрамында химиялық уы болмайтын, адамның тәнін уламайтын, жанына рахат сезімін тудыратын, психологиялық  әсері күшті  таза мөлдір дәрі  деуге  болатынын, мен өзімнің  жиырма жылға жуық шипагерлік  қызметімде тәжірибеден өткізіп, оң әсерін анықтай алдым. Мұндай анықтамаларды шипагерге емделушілердің өздері бере отырып, шипагердің пікір мен ұсыныс журналдарына қалдырған ықыласты пікірлерінен байқауға болады. Көптеген сырқат адамдар  өздерінің  сырқаттарынан  музыка мен ән – күйдің  әсерінен кейін  оңала бастағанын және көңіл – күйлерінің  жақсара бастағанын сезген.  Қытай, Үнді,  Египет,  Греция,  Франция т.б. елдердің дәрігерлері мен емшілері, философтар мен музыканттары музыка мен биді   сырқатты емдеуге пайдаланған. Сиқырлы қобыз сарыны, күмбірлеген домбыра үні, сызыла шыққан сыбызғы үні  т.б. аспаптарда ойналатын  музыкалық  туындылардың  адам организміне әсер етуі де әр түрлі болғанымен, жалпы психологиялық  емдік сипаттарында  ұқсастықтың  емдік  шипалық  қасиеттері барын  аңғаруға болады. Мәселен, Ежелгі грек философы Пифагор музыканың адам ағзасына, көңіл – күйіне қалай әсер ететіні туралы ғылыми  анықтама берген.  Адам мұңайғанда, қайғырғанда, қажығанда ән мен күй оның ауыр жағдайынан шығуына  немесе ауытқыған қуатын  бір қалыпты жағдайға  келуіне  көмектесетінін тәжірибелік ізденістер көрсетуде.  Әлемдік кейбір білімді адамдар мен дәрігерлер де музыканың үнімен көп нәрселердің шешімін тапқаны жөнінде баспасөзде жазылып келеді. Пифагор,  Гомер мен Госиоданың жырларын адамның жан – дүниесін емдеуге қолданған.  Кез келген ән мен күйдің өзіндік ерекше мәні бар ырғағы мен ритмі  болғандықтан, оның  мәнділігін орындап халыққа жеткізуде әнші мен күйшінің  орындау қабілетіне  байланысты  болады да,  әсері де әр түрлі болады. Жеке қарыптарды да мәнерлеп оқығанда  әр түрлі ауруларға шипасы бары іс жүзінде тәжірибеден өткізіліп келеді. Дыбыстың шипалық емдік  әсері оның  негізгі принциптері резонансына, ритміне, үндік мелодиясына, гармониясына,  дыбыстың  ауқымдығына,  тембріне, ағыны мен толқынды тиянақтылығына және дыбыстың қуаттылығына байланысты екені  зерттеушілер тарабынан ғылыми түрде зерттеліп, тұжырымдамалар жасалуда. Адамның психологиясына  тербелістік жүйе бойынша  өте нәзіктікпен әсер етіп, тұйықтықтан еркін шығаратын музыкалық толқынның үндік емдік  сипаты өркендей бастады.

Шипагерлік баян № 7 Шілде 2010 ж.