Одаренные целители Казахстана

1

“Қазақстан халық емшілері қауымдастығы” РҚБ

РОО “Ассоциация народных целителей Казахстана”

Қожалымов Зядан

ҚАЗАҚСТАННЫҢ

ДАРЫНДЫ ЕМШІЛЕРІ

Анықтамалық

ОДАРЕННЫЕ ЦЕЛИТЕЛИ

КАЗАХСТАНА

Справочник

Алматы  2010

УДК  615.8 (035)

ББК  53. 9 я 2

Қ       56

                                              Пікір жазғандар:

                Керімбек Ермахан-             Медицина ғылымдарының докторы, профессор

                Төреқұлов Тоқтабек -        Медицина ғылымдарының кандидаты, доцент

                Құрбанқожа Сансызбай -  Педагогика ғылымдарының кандидаты,

                                                                профессор

                ҚОЖАЛЫМОВ З.

Қ   56       Қазақстанның дарынды емшілері.  Емшілік тарихы, жеке емшілер т.б.:

                 Анықтамалық.

                Одареные целителей Казахстана. Истории целительства,

                целителей и др.: Справочник. – қазақша, орысша. Алматы, 2010 — 242 бет.

ISBN      978-601-72-62-03-7

Анықтамалықтың авторы жиырма жылға жуық Қазақстан халық емшілері қауымдастығын алғаш құрып және басқарып келе жатқан теориялық және тәжірибелік ілімі мол республикамызға танымал тұлға, мәдениеттанушы, Өтейбойдақтанушы  және зерттеуші ғалым ретінде қазақ елінің шипагерлік саласының тарихы мен өркендеу жолдарын және жеке дарынды емшілердің тұлғалық жақтарын таныстыру арқылы олардың жеке шипагерлік қасиеттері жөнінде ғылыми талдау бойынша осы анықтамалықты оқырманға ұсынады.

Кітап емшілерге,  арнайы зерттеушілерге  және көпшілік оқырман қауымға арналған.

Автор справочника - известный ученый по системе народной медицины, культролог, Отейбойдакавед, организатор и возглавляющий около двадцати лет Ассоциацию народных целителей Казахстана, имеющий большие теоритические и практические знания в области народной медицины и целительства, познакомит читателей с историей развития народной медицины и стилем работы известных народных целителей РК.

Книга предназначена для целителей, исследователей и широкого круга читателей.

                                                                                                        УДК   615.8 (035)

                                                                                                        ББК   53.9 я 2

ISBN       978-601-72-62-03-7                                              ©  Қожалымов  З., 2010.

                                                                                               ©  «Шалкөде»,  2010.

КІРІСПЕ

Ата-бабаларымыз аңсаған еліміздің тәуелсіздігінен кейін қазақ халқының тарихы мен мәдениетін, оның дәстүрін, өнерін, рухани байлығын  қайтадан этникалық тұрғыдан зерттеу және оның  түп тамырына қайта оралу қажеттілігі туылды. Соның бір саласы шипагерлік өнері бойынша осы анықтаманы тұңғыш рет  ғылыми тұрғыда оны жаңғыртуға  ықпал ету қажеттілігі, Қазақстанда қабылданған мемлекеттік «Мәдени мұраны» дамыту бағдарламасымен тығыз байланысты деуге болады. Емдеу мәдениетінің дәстүрі халықтық шипагерлікке ғылыми танымдық тұрғыдан арнайы зерттеуді қажет етеді. Ел азаматтарының денсаулығын сақтау, жойыла бастаған «Мәдени мұраны» қалпына келтіру, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан Республикасы дамуының жеті стратегиялық бағдарламасына сай келеді. Ұлттық тарихи және мәдени құндылықтарды зерделеп жазып ұрпақтан-ұрпаққа жалғастыруға ықпал ету, бүгінгі зерттеуші зиялылардың басты міндеті. Кез-келген ұлттың өзінің мәдени, тарихи негіздеріне қайта оралуы - өте ұтымды оң бағыт. Емшілік дәстүр халқымыздың тарихымен тамырлас, тағдырымен түптес ұлттық дәстүрлік өнерінің бір саласы. Қазақтың емдік шипагерлік тәсілі шығыстық шипагерлікпен үндестігі, ұқсастығы, сабақтастығы ертеден жалғасады. Адамның ауруын өсімдік пен  жан–жануарлардың нәрімен емдеу тәсілі тарихтың терең тұйығынан басталады. Бұл шындық еліміздің тәуелсіздігіне дейін кейбіреулердің «Қазақтың халықтық шипагерлік өнері болмады» деген сыңаржақ пиғылдарын, бүгінде жоққа шығарады.

Денсаулық – зор байлық, бірінші байлық.  Адамның  бірінші  байлығының қайнар көзі. Шипалы емде, саулық мәдениетіде тұрақты саулық пен емдік мәдениетін демейтін қоғамдық қолдауға ие болуы ұтымды жағдай. Шипалық тарихы терең ұр­­пақтар жалғасы, ол ұлттың қазынасына айналуда. Шипалық - рухани тазалық, тән мен жан жарастығы, табиғатпен тілдесе, ұрпақ үлгісімен үндесе білудің негізі. Кейінгі кезде халықтық шипагерлікті қайта түрлендіру, ашылмаған шипалық емдік тәсілдерін  өркендету,   қорғау мәселесі  жөнінде  баспасөз беттерінде жазылған авторлардың мақалалары мен теледидардағы үгіт-нәсихаттары құндылықтарымен ерекшелінеді. Ата-бабаның ұмытыла бастаған емдік мұрасына ғылыми талдау жасаудың танымдық маңызы зор. Сауатты зерттеулер бүгінде қарапайым халық пен ғалымдардың қызығушылығын арттыруда. Уағында біржақты түрлі түсініктердің кесірі ескерілмеді, оған қарсы еңбектер жазылмады, ғылыми зерттеулер жүргізілмеді. Осы олқылықты толтыруға бұл анықтамалықтың қосар үлесі бар деп есептейміз.  Емдік адам мен табиғаттың, адам мен әлемнің арасындағы   байланысты  дүниетанырлық деңгейге көтермелеудің, адамдық деңгейде қарастырудың тәсілдік түрі. Ұлттың   халықтық дәстүрлі шипагерлік жүйесінің іліми қалыптасуына ХУ ғасырда ғұлама шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының білгірлігі мен біліктілігі, шығармашыл  еңбегінің нәтижесі ерекше ұйытқы болды. Оның «Шипагерлік баян» еңбегі көрші қытай және қазақ елі ғылымында өз орнын тапты. Ұлы шипагерді Ибн Синаның ізбасары десе де артықтық етпейді. Қайта қазақ үшін мақтаныш, сүйеніш бола алады. Орта Азия мен қазақ жерінен шыққан ғұлама ғалымдар есімдері бүгінде әлемге белгілі. Әл-Хорезми,  әл-Бируни, әл-Разани, әл-Фараби, Жүсіп Баласағүн,  Әбу Әли ибн Сина  тағы басқалары Гиппократтың медициналық білімін жалғастырды, байытты, оны шипагерлік емдік тәжірибемен толықтырды. Қараүзген шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы жоғарыдағы ғұламалардың кейбірінің еңбектерімен таныстығы арқылы ұлттық этникалық шипагерлік емнің іліми негізін қалады деуге толық негіз бар. Шипагердің еңбегін жан-жақты зерттеу әліде қазақ ғылымының ортақ міндеті болып қала бермек. Осы міндетті  түсінген философ, медик, психолог т.б. ғалымдардың зерттеу жұмысын қолдарына алуы «Мәдени мұраны» дамыту бағдарламасын жүзеге асырудың алғашқы қадамы деуге  тұрарлық. XVII-XVIII ғасырларда орыстың саяхатшылары Н.П. Рычков,  С. Болъшой XIX ғасырда В.Б. Броневский, А.И. Левшин,  С.А. Яроцкий,  А. Ягмин және Ш. Уәлиханов  т.б. халықтық шипагерліктің астары мен түрлерін ашып берді. Олардың халық шипагерлері мен бақсылықтың  ұлттық ерекшеліктері туралы жазған қолжазбалары, шипагерлік өнерінің тарихын түсінуге  септігін тигізді.  Өтейбойдақ бабамыз қазақ жерінде халықтық шипагерліктен дәстүрлі медицина ғылымының практикалық денсаулық сақтау істеріне, ережелеріне, қағидаларына алғаш рет негіз салған, оларды жүйелеген үлкен ғалым,  білгір шипагер  екенін енді біліп, танудамыз. Шығыстық дәрітану мен ұлттық шипагерлік мәселесі арнайы философиялық және психологиялық мәдени талдаудан тыс қалды. Денсаулыққа қатысты дәстүрді, шипагерлік емінің эволюциясын, мәнін және әлеуметтік қолдауын талдау – қоғамға да маңызы зор мәселелер. Халық шипагерлігінен осы заманғы ғылыми медицина негізі қаланды. Бұл бұлтартпас шындық. Халықтық мәдениеттің емдік  шипагерлігіне алғаш рет еңбектер жазылып зерттеулер жүргізілсе, осы анықтамалық соның бір дәлелі деуге болады. Халықтың емдік шипагерлік дәстүрінің өткеніне, бүгініне және болашағына философиялық және психологиялық көзқараспен саралап талдау жасау, мәдениеттану тұрғысынан зерделеу қажеттілігі – осы еңбектің  маңыздылығын білдіреді.

Медик ғалым Е. Оразақов: «Қазақ халық медицинасы туралы Совет үкіметі жылдарында бұл тақырыпқа арналған ғылыми зерттеулер көпке дейін болмады»,- дейді.  Жоғарыдағы ғалымдардың ойлары құптарлық, тарихи шындықтан алынған. Ойлар зерттеудің басты мақсатымен сай келеді. Бақсылық өнері жөнінде жазылған Ш. Уәлихановтің, Ә. Марғұланның, Ғ. Есімнің, Ж, Молдабековтің т.б. ғалымдардың дәйекті ой-пікірлері де ескерілді. Олар шипагерлерді салалық бөлінуін жеке-жеке зерттеудің өте ұтымды екенін атайды.

Қазақтың ғалым шипагері Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының кезеңінен  бұрынғы  және бүгінге  дейінгі  халықтық  шипагерліктің дәстүрлері мен мәдениетіне, алғаш рет ғылыми талдау жасалынып осы анықтамалықты өз оқырмандарына ұсынуды автор жеке міндеті деп санайды. Жиырма жылға дейінгі зерттеу мен зерделеу емшілердің емдеу шеберлігі, мәдениеті, шипалық қабілеті  , білімділігі, діни сауаттылығы мен адамгершіліктері жөнінде көп мәлімет алуға болатыны анықталды. «Мыңнан тұлпар, жүзден жүйрік», - деген халық даналығы негізінде жүйріктер ғана осы анықтамалық еңбекке енді. Емделушілер де осындай білімді емшілерді қажет етеді. Осы талапта орындалған сияқты.

Бұл анықтамалықта автордың бұдан бұрынығы еңбектері сияқты өз оқырмандарын табады, лайықты бағасын алады деген үмітін ақтары анық.

Халықтық шипагерліктің өркендеуі
Развитие народного целительства

Тарау - Глава 1. Тарихи мәлімет -

                             Исторические  данные.

      1.1 Краткая история

30 сентября 1991 года был создан организационный комитет  для создания Республиканского общественного объединения «Ассоциация народных целителей  Казахстана» (АНЦК).

Председателем организационного комитета был избран народный целитель Международной категории, России и Казахстана З. Кожалымов, а его заместителем – д. м. н. Е. Зарекешев.

С 20 по 23-го декабря 1991 года в г. Алматы прошел первый Съезд народных целителей РК, в котором участвовали свыше двухсот народных целителей  из 15 областей и г. Алматы, а так же представители  государственных и общественных организаций.

По решению участников Съезда принят Устав и Положение «Ассоциации народных целителей Казахстана», избран руководящий состав  Ассоциации. Президентом АНЦК был избран народный целитель З. Кожалымов. Первым вице-президентом был избран д.м.н. проф. А. Р. Чокин, вице-президентом – журналист Б. Айнабеков, Генеральным директором к.м.н. Т. Бекенов, научным секретарём – д.м.н. Е. Заркешев.

С 1992 по 1993 год было организованно 17 филиалов АНЦК. Из них 14 областных и 3 городских. Количество членов Ассоциации достигло более 3000 человек. При Ассоциации была организована школа повышения знаний и  квалификации народных целителей, в которой обучалось более 1600  целителей.

При Ассоциации с 1992 по 1994 года издавалась газета «Халық емі» (Народное целительство),  с 2002 года выпускается газета  «Шипагерлік Баян» (Трактат о целительстве).

В связи с объединением областей, на сегодня действует 26 филиалов. Из них 10 областных и 16 городских. Количество членов Ассоциации достигло более 5200 человек, из них более двухсот человек граждане стран СНГ и других стран мира. В школе повышения знаний и квалификации при Ассоциации обучались более 3100 целителей.

О работе Ассоциации написано более 600 статей научно-познавательного, духовно-оздоровительного и энциклопедического характера.  На республиканских и областных телевизионных каналах и радиовещании было проведено более 500 выступлений о народной медицине, природных,  Космических и человеческих таинствах.

22 декабря 2006 года Ассоциация на XI Съезде отметила свое 15-летие, был переизбран состав Президиума,  Президент и вице-президент АНЦК.  Президентом Ассоциации вновь был избран З. Кожалымов, а вице-президентами – Е. Мырзагельдиев, А. В. Бодров, М. Калимуллин, Ж. Сарсенбай и в 2008 году избран вице-президентом по науке к.п.н., профессор С. Курбанкожа.

Руководителями и членами Ассоциации издано более 27 книг методического, исторического, духовно-воспитательного и научно-познавательного характера (в объёме более 310 печатных листов). При Ассоциации под руководством президента АНЦК З. Кожалымова создана школа повышения квалификации и знаний народных целителей по специальностям: биоэнергетика, космоэнергетика и духовное целительство. А также под руководством академика З. Кожалымова работает научно исследовательский центр по исследованию форм, методов и новых направлений народной медицины, космоэнергетики и духовного целительства и научное изучение энциклопедического труда «Трактат о целительстве» великого мыслителя и учёного целителя ХV века Отейбойдак Тлеукабылулы в совместном исследовании на кафедре истории и теории философии при КазНУ.

За время существования Ассоциации было проведено двенадцать Съездов (очередных и вне очередных), на которых четыре раза приняты изменения и дополнения к Уставу Ассоциации.

        Более 967  членов Ассоциации являются «Почётными членами» Ассоциации. Из руководителей и членов Ассоциации 58 человек были  избраны действительными членами  (академиками) общественных академий Международных, Российских и Казахстана, а именно  Академий Проскопических наук имени М. Нострадамуса, Экологии,  Духовного целительства и Народной медицины и космоэнергетики. 43 человека получили звание “Духовного целителя мира и Казахстана”, 51 человек были удостоенны  звания “Магистр восточной медицины”, 91 человек были удостоены звания “Магистр народной медицины, космоэнергетики и хиллерства РФ и РК”, 23 члена удостоены звания «Лучший целитель 3-го тысячелетия, 38 членов – «Профессиональный почётный народный целитель РК».  Более 330 целителей награждены медалями (Гиппократ, Коркыт ата, Отейбойдак, Алмерек баба и баксы Койлыбай), Почетными грамотами, благодарностями АНЦК РК,  РФ и других государств. Под руководством руководителя Ассоциации проведено:  І – Международный конгресс народной медицины РК “Прошлое - Настоящее - Будущее” (г. Алматы, 16 - 18. 09. 2004), “Нетрадиционная народная медицина РК” (г. Алматы, 24 - 26.09.2005), I - Международный Форум «Искусство Баксы в народной медицине РК» (г. Алматы, 22 - 24.07.2006) и І - Международный конгресс “Развитие народной медицины Средней Азии и Казахстана” (г. Шымкент, 26 - 28.07.2007 г.) и 1-й Республиканский форум «Великое таинство предков казахов в ясноведении и телепатии» (г. Туркестан, 25 - 27.07.2008 г.) и VI - Международный конгресс «Казахский ученый-целитель Отейбойдак Тлеукабылулы /XV в./» (г. Тараз 24 - 26.07.2009 г.).  С декабря 2004 г. Ассоциации была выдана государственная лицензия Министерства здравоохранения РК, серия ЛП и № 004531 для осуществления деятельности в народной медицине (целительство).

     Члены Ассоциации были первыми инициаторами и учредителями Международной Ассоциации специалистов  традиционной народной  медицины, психологов и целителей (Алматы, 18.09.2004). Под руководством руководителя Ассоциации З. Кожалымова с 2007 года организована Академия народной медицины и космоэнергетики для изучения научной основы народной медицины и индивидуальных способностей целителей.

        С июля 2007 года  в Интернете открылся официальный сайт Ассоциации (сайт: www.anck.kz,  e-mail: anck@anck.kz). На сайте можно ознакомиться с историей Ассоциации, с книгой президента Ассоциации З. Кожалымова  «Киелі шаңырақ – Святой шанырак – Sacred shanyrac» на казахском, русском и английском языках, а также прочитать благодарное письмо президента РК Н. Назарбаева, историю создания и деятельности Ассоциации, о научном труде ученого-целителя XV века Отейбойдака Тлеукабылулы, историю становления народного целительства Казахстана, материалы международных конгрессов и форумов, и информацию о Съездах Ассоциации, известных ученых по народной медицине РК, состав руководителей Ассоциации и филиалов, Устав и документы Ассоциации, «Звезды целителей» Ассоциации и материалы газеты «Шипагерлік Баян».

Более 40 членов АНЦК совершили хадж в Мекку.

      Члены Ассоциации постоянно проводят большую благотворительную и духовно-оздоровительную работу с населением РК.  Руководители и члены Ассоциации 17 раз участвовали (с 1991 – 2009 год) в различных международных конгрессах и форумах в Казахстане, России, Турции, Индии и Китае.  Руководители и члены Ассоциации осуществляют свою Уставную деятельность, цели и задачи в рамках Конституции и Законов РК.