I am very grateful to you and your colleague’s support of my candidacy for President of the Republic of Kazakhstan and I’m really grateful for trust.

I appreciate your support not only as the candidate, but also as support of the positive social and economic and democratic reform that took place in our country.

I call you and your colleagues to vote on December, 4th for the future of our Motherland – the Republic of Kazakhstan!

With best wishes,                                                              Nursultan Nazarbaev

                                                                                                                                                    Өкінбе, өкпелеме, бүгінгіге,

                                                                                                                                                     Өмір, өмір болмайды түңілуге,

                                                                                                                                                     Мәңгіге сені жазбаған сүрінуге,

Қайта тұрып, хақың бар жүгіруге...                                                                                                                                        М. Мақатаев

КІРІСПЕ

 Халқымыздың ұлттық мәдениетінің бір саласына жататын құпиялары  әлі толық ашылмаған, тылсымдық күштердің киелі тектік өнері саналатын халықтық шипагерліктің өшкен оты қайта жанды. Емшілік дәстүрі – халқымыздың ұлт мәдениетінің тарихымен тамырлас, тағдырымен түптес ұлттық дәстүрлі өнерінің бір саласы. Халықтық шипагерлікте ел тарихынан өз орнын белгіледі. Бүгінде халықтық шипагерлік еліміздегі азаматтардың денсаулығын сақтау проблемасы бойынша, Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынған «Қазақстан-2030» стратегиялық бағдарламасының жеті басты бағытының біріне айналды. Шипагерліктің солған тамырлары қайта нәр алып, өзінің нәрлі қасиеттерін жая бастады. Жабылған шипалық бұлақтардың көзі ашылып, одан халық та сусындай бастады. Ел тәуелсіздігінен бір апта кейін ғана құрылған, халықтық шипагерліктің қайта өркендеуіне ірі үлесін қосқан, Республикалық қоғамдық бірлестік «Қазақстан халық емшілері қауымдастығы» да өзінің 20 (жиырма) жылдық мерекесін атап өтуге аман есен жетті (22.12.1991). Қауымдастықтың қарсы топтардан көрген азапты күндері артта қалды. Оның көші алға жылжып келеді. Қазақ халқында «тылсым дүниенің құпиясы барлар болмады» - дегендердің, еңсесі түсіп оны мойындауға мәжбүр болды.  XIII ғасырдағы өзбек ханның тұсында тылсым күш иелері бақсы, емші, болжаушы т.б. топтағылар арнайы қазылған орларға тірідей көмілді немесе қабырстаннан тысқары жеке орынға жерленді. Одан кейінгі орыс патшалығы кезінде есі ауысқандар есебінде арнайы емдеу орындарында ұсталды. Олардың ұрпақтары арнайы құпия тізімдерге алынды және сенімсіз әрі қауіптілер деп есептелінді.  Қазақ елі өз құқығын дербес өз қолына алғаннан кейін, тәуелсіз еліміздің Елбасының демократикалық саясатының арқасында емшілер құқығы қорғалып, олардың ерікті түрде жеке қасиеттерін ашық жариялауы мен дамытуына мүмкіндік жасалынды. Қауымастықтың басшылары мен мүше-емшілерінің  теориялық, тәжірибелік және шипалы емдік еңбектері өз нәтижесін беріп қана қалмастан, дамыған елдердің осы саладағы ұйымдарымен рухы тең дәрежеге жетті. Қауымдастық бірнеше жылдан бері жеке қызметтері мен жетістіктерін ғаламторда жариялауда. Халықтық шипагерліктің (емшіліктің) өркендеуі мен ғылыми тұрғыда зерттелуі мемлекетімізде қабылданған «Мәдени мұраны» дамыту бағдарламасына сәйкес ілгері басуда. Ертедегі билеуші идеология мен  ғылымдағы біржақты түсініктердің кесірінен халықтық емдеудің шипагерлік дәстүр өнері саласына арнайы зерттеулер жүргізілмеді. Ұлтымыздың өткен тарихи және мәдени құндылықтарын жинақтап зерделеп - зерттеп қалпына келтіру және  ұрпақтан-ұрпаққа жалғастыруға ықпал ету – бүгінде ұлтжанды ғалымдар мен қауымдастықтың ғалымдары тарапынан іске асуда.      Шипагердің емі сөзден, шипагерлік сөзден басталады, халықтың шипагерлік өнері және ұлттық дәстүрімен жалғасады, медициналық біліммен және тәжірибемен жаңа сатыға көтеріледі. Денсаулық – зор байлық,  бірінші  байлық. Адамның бірінші байлығының қайнар көзі. Денсаулықтың жақсаруы шипалы емде, саулық мәдениетінде және саулық пен емдік мәдениетін демейтін қоғамдық қолдауға байланысты. Шипагерлік те ұрпақтардың ұлттық  қазынасына жатады. Шипагерлік емі – адам өмірін ұзартудың, адам мен табиғаттың, адам мен әлемнің арасындағы байланысты дүниетанырлық деңгейде көтермелеудің, адамдық деңгейде қарастырудың тәсілдік түрі. Қазақтың емдік шипагерлік тәсілі шығыстық шипагерлікпен үндес, ұқсас келуі ол ертеден жалғасын тапқан. Адамның ауруын өсімдік пен жан- жануарлардың нәрімен емдеу тәсілі тарихтың терең қойнауынан нәр алады. Бұл шындық еліміздің тәуелсіздігіне дейін кейбіреулердің «Қазақтың халықтық шипагерлік өнері болмады» деген сыңаржақ пиғылдарын, бүгінде жоққа шығарды. Адамдар жан мен тән саулығын, яғни адам денсаулығын жақсартуда, оны қалпына келтіруде ел ішіндегі тәуіп, бақсы-балгерлерден көмек сұрады, олар өз тәжірибелерін пайдаланды. Емшілік өніп-өсудің құралына жараған сайын, оған деген мұқтаждық күшейді. Бертін келе, халықтың емдік әдіс-тәсілдерін біртіндеп насихаттайтын, оның бай мұраларын қалыптастыратын халықтық дәстүрге айналуда. Халық барлық мұқтажын табиғаттан іздеді, жан-жануарлардың әр түрлі жарақаттарынан, сынықтарынан табиғаттағы минералды сулар мен балшықтардан, мумия т.б. заттардан қалай ем алып жазылатынын бақылады. Бұл әдісті өздеріне пайдаланды. Дами келе өзіндік халықтық емдеу жүйесінің негізі қалануына ықпал етті. Олардың мұндай әрекеттері болашақ ұрпаққа мұра болып жетуіне негіз болды. Қарапайым халықтық, дәстүрлі емес емдік жүйесі біртіндеп дамып, одан дәстүрлі емдік жүйеге айналды. XV ғасырда өмір сүрген, ғұлама шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының Әз Жәнібек ханның әл-Ақорда сарайында 1466–1473 жылдары аралығында жазылған, «Шипагерлік баян» атты медициналық энциклопедиялық еңбегіндегі шипагердің білгірлігі мен біліктілігі, бүгінгі ғылыми медицинаның негізін қалауға үлкен қозғау салды.  Шет елге ауған «Шипагерлік баян» жарты ғасырдан кейін ғана, өз отанына оралғанда оның төрттен бір бөлігі ғана қалған еді. Бұл 1994 жыл болатын. Содан бері ғалымдар тарапынан зерттеліп өзінің тиісті оң бағасын да алуда.   Орта Азия мен қазақ жерінен орта ғасырдан бұрын шыққан ғұлама ғалымдар,  есімдері бүгінде әлемге белгілі Әл-Хорезми, әл-Бируни, әл-Разани, Әбу Насыр әл-Фараби, Жүсіп Баласағұн, Әбу Әли Ибн Сина тағы басқалары Гиппократтың этикалық медициналық білімін жалғастырды, байытты, оны шипагерлік емнің тәжірибесімен толықтырды. Шипагер Өтейбойдақ та осы ғұламалардың кейбірінің еңбектерінен сусынданғаны шындыққа жанасады. Шипагерлік ем халықтық тәжірибесімен құнды. Орта Азиялық ғұламалар медициналық білімді шипагерліктің халықтық және шығыстық сипатымен дамытты. Ғұламалардың емді ғылыми ілімге және халықтық тәжірибеге жақындатуының негізінде, шығыстық шипагерлік батыстық шипагерліктен де бұрын,  әлемге белгілі болды. Ғұлама Ө. Тілеуқабылұлы да Гиппократтың «төрт шырынның төрт құбылысы» туралы  пайымын жаңа жағдайдың талабымен толықтырды, өз халқының емдеу дәстүрімен үйлестірді. Ұлттық медициналық энциклопедиялық еңбектің негізін жазды. Қараүзген шипагер адам бойындағы қанды: «арам қан», «адал  қан», «құтырған қан», «қанды ірің» - деп  төрт топқа бөлуімен,  оның «Сау  денелі адам – ыстық, суық, кейбір – сұйқыл, қатаң – босаң, сіңірім – шығарым,  ояу – тыншу сынды он  жаралыстық түрден құралып: кеңістік, тұрақ, жарық, қараңғы, ыстық, суық, алты тұғырға тұрақтанады», - деп тұжырымдауы [1,160-161 бб.],  бұл қазақтың шипагерлігінің ілімдік деңгейі  мен ғылыми дамуы XV ғасырдан-ақ, дами бастағанын айқындайды. Адамзат дүниесі пайда болғалы ешқандай жойылмаған дәстүрлі халық шипагерлігін зерттеу мен оның ғылыми негізін қалау өте қажетті құндылыққа жатады. Қазақ халқының тарихында шипагерлік туралы артына рухани мол мұра қалдырған аттары белгілі және енді белгілі бола бастаған көптеген дала ғұламалары мен ғалымдар, бақсы-жыраулар мен би-шешендер ғұмыр кешкені белгілі болуда. Халқымыздың емшілік дәстүрінің тарихы тереңде, бастауы біртекті емес. Халықтық қарапайым емдік дәстүрдің өркендеуі, ұлттық таза ұрпақтың негізін қалауға ықпал етті. Осындай игі бастамалар  өз жемісін бергені шындыққа айналды. Бұл да қазақтың «Өлгені тірілді, өшкен оты жанды»,- деген ұлы даналық сөзінің шындығы. Халықтың шипагерлік өнерінің өткеніне, бүгініне және болашағына этникалық философиялық және психологиялық көзқараспен саралап, мәдениеттану тұрғысынан зерделену қажеттілігі ұлттық құндылыққа жатады.

XVII-XVIII ғасырларда орыстың жаһангер географтары, дәрігерлері мен саяхатшылары және қазақтың ғалымы Ш.Уәлихановтың халықтық  шипагерліктің ұлттық ерекшеліктері туралы жазған қолжазбалары, шипагерлік өнерінің тарихына септігін тигізді. Ө. Тілеуқабылұлының «Шипагерлік баян» еңбегі, біріншіден, энциклопедиялық медициналық әрі көп салалы гуманитарлық ғылымдардың басын біріктіретін еңбек, екіншіден, философиялық және психологиялық этникалық ұлттық көзқарас пен этнотанымы негізінде жазылған. Оның тарихи, ғылыми мазмұны қазақ және шетелдердің ғалымдары тарапынан жоғары баға алуда. Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы өзінен бұрынғы ғұламалар еңбегіне құрметпен қараған, оның ілімін мойындаған, өзімен үміттес, сырлас ретінде баға бере білгені оның «Шипагерлік баянында» сипатталады. Мәселен, «Мейлі Әбунәсір болсын, Жүсіп Баласағұн болсын мейлі мен  болайын, біріз, бір тілектіктерміз. Ол екеуінің менен артығы  жырлауыл, сөйлеуіл  шижалама да /қалам – З. Қ/  ғана. Сонымен қоса үшеуміздің орта теңдік «Шопан үсті бозторғай ұяламдықтап жұмыртқаламдықты» таппақ. Әбунасыр жеті тіл сөйлемелігі айқын ұғыныс», - деп  [1, 379 б]  өзінің де, өзгенің де білімділігіне артық та әрі кем де емес, әділ бағасын бере білген. Ғұлама шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының білімділігі мен іс тәжірибесі арқылы медицина ғылымдары бойынша оннан аса ұлттық және әлемдік ғылымдар негізінде жаңалықтар ашқаны, оны іске  асырғаны туралы, оның еңбегінде бары туралы зерттеушілер мен ғалымдар тарапынан анықтала бастады. Мәселен, тіршіліктің материалдық ұғымының диалектикалық заңына, шешекке вакцина егудің емдік тәсіліне, ми мен қан айналымы қызметіне, суық су мен аязда емдеу т.б. әдіс - тәсілдерін ғылымда  Ф. Энгельс, Э. Женнер,  Де Винчи және П. Иванов ашқан деген ғылыми жаңалықтарды олардан екі-үш ғасыр бұрын ғалым шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының еңбегінде жазылып іске асырылғаны, қазақ дәстүрлі халық медицинасының ертеден негізі қаланғанын айқындай түседі. Бұл ұлттық шипагерліктің өркендей бастауының ғылыми негізі мен білімділігінің биіктігін білдіреді. Ғұлама шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының «Шипагерлік баян» еңбегіне арнайы зерттеу жүргізіп, ғылыми анықтама берген медицина ғылымдарының докторы, профессор Ә. Нұрмұхамбетұлы: «Өтейбойдақ бабамыз қазақ жерінде медицина ғылымына, практикалық денсаулық сақтау істеріне, ережелеріне, қағидаларына алғаш рет негіз салған үлкен ғалым, дәрігер...», – деп оның еңбегінің маңыздылығына нақтылы тоқтам жасауы да  шипагер еңбегінің ерекше құндылығын білдіреді [2, 4 б.].

  Жиырмасыншы ғасырдың ақырында қараүзген шипагер Өтейбойдақ бабаның «Шипагерлік баяны» туған елінің халқымен қайта қауышуы, қазақ ғылымында шипагерлік саласының ғылымының орны айқындалуына жол ашты. Қазақ халқының  шипагерлік өнерін бүгінде әлемге айқындап тұрған  «Шипагерлік баянның» ерекшелігі бір ғана медицина ғылымына арналған емес. Ол тіл, әдебиет, тарих, этнография, философия, психология, астрономия, этика, эстетика, заң,  фармокология, метрология, математика және тағы басқа да ғылымдар саласына да ықпалын тигізіп, мәдениеттану саласына қызмет ете алады.

Халық шипагерлігі – ол әлі өзінің ғылыми анықтамалық әдіс-тәсілдерін  толықтай дәлелдей алған жоқ. Осы тарихи шындықты мойындап қана қоймай, халықтық шипагерлік пен медициналық ғылымды өзара ұштастырудың тиімділігін өз тәжірибесінде дәлелдеп келе жатқан қазақтың медик – ғалымдар қатары көбеюде.  Мәселен, Кеңес заманында үлестерін қосқан профессорлар, медицина ғылымдарының докторлары Е.Оразақов, С.Қарынбаев, С.Суханбердин, дәрігер - ғалымдар М.Қожабеков, Ә.Айбақын, З.Шашкин және тағы басқалар есімдері халық емшілігінің тарихында құрметпен орын алады. Ел тәуелсіздігін алғаннан кейін есімдері елге танымал ғұламалар еңбектерін кеңірек зерттеуге, емшілік мәдениетінің құпия сырларына ғылыми талдау жасауға мүмкіндік туды. Бүгінгі ғалымдар – профессорлар, медицина ғылымдарының докторлары – А.Алдашев, Ж.Әлімханов, А.Рақышев, Ш.Абдуллаев, Ә.Есенқұлов, А.Жақанов, Ә.Нұрмұхамбетұлы, Т.Шорманов,  Т.Момынов,  Қ.Рахимов, Е.Әбілқасымов,   Керімбектің  Ермаханы,  доценттер, медицина ғылымдарының кандидаттары – Т.Бекенов, Т.Төлендиев, Т.Төреқұлов, Ә.Өмешұлы, сондай-ақ бірнеше монографиялық ғылыми кітаптардың авторлары, зерттеуші-ғалымдар  З. Қожалымов,  Ө. Әбдіраман, ғылым докторлары, профессорлар, философ  Ж. Молдабеков, педагог-филологтар – М.Жолдасбеков, Д.Мәсімханов; психолог-педагогтар – Қ. Жарықбаев, Т. Әлсатов, C. Құрбанқожа   және тағы басқа да ғалымдар мен зерттеушілер өз ой-пікірлерін жан-жақты білдіруі, қазақтың халық медицинасының болашағына сеніммен қарағандықты білдіреді. Профессор М.Жолдасбеков: «VII ғасырда тасқа қашалып жазылған Орхон ескерткіштері болмаса, қазақ тарихына мәдениетіне қатысты материалдардың ешқайсысы көрінген деректердің басы қосылмағандықтан да, күні бүгінге дейін қазақ тарихын, әсіресе осы уақытқа дейін ашылмаған кезеңді, оның оқиғаларын білмедік. Әсіресе сол уақыттың тарихи қайраткерлерін жазып қалдырған Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының еңбектерінің құны өте зор»,- деп тұжырым жасайды [3,71-72 бб.]. Бұл тоқтамды халық шипагерлігін ұзақ жылдар бойы зерттеп, ғылыми монографиялық еңбектерін жазған медицина  ғылымдарының докторы,  профессор  Е. Оразақов былай айқындай түседі: «Ертеден келе жатқан мәдени мұралардың талайы Ұлы Октябрь революциясынан кейін ғана  жан - жақты зерттеліп, кейінгі ұрпақтардың рухани мүддесін өтеп келеді. Ал Қазақ халық медицинасы туралы мұны айта алмаймыз. Өйткені бұрын да және Совет өкіметі жылдарында да бұл тақырыпқа арналған ғылыми зерттеулер көпке дейін болмады...» [4, 10 б.].  Осы шындықты медик-ғалым Т. Бекен: «Халық емінің өрлеу кезеңдері жазба деректердің жоқтығынан әлі зерттеліп біткен жоқ. Қазақтың халық емінің де тамыры  көне дәуірден ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан  халық мұрасы. Халық емі жоқ ұлттың бүгінге дейінгі өмірі де,  болашағы да болмас еді. Қазіргі медицинаның негізі мен ірге тасын қалағанда сол халық емі, яғни халықтық медицина екенін кім жоққа шығара алады», - деп ғылыми тұжырым жасайды [5, 39 б.].

Халық шипагерлігі өзінің ішкі құпиясын сандаған ғасырлар бойы ашпады, ол жұмбақ күйінде әлі қанша уақыт қала берерін ғылым да дәл айта алмасы айқын. Ғұлама шипагер Өтейбойдақ халық шипагерлерлерін екі топқа: Болжамалы және Дарымдаулық шипагер деп бөліп, шипагерлердің 24 түрін жүйелеп жеке – жеке анықтама береді. Ғұлама шипагер: «Шипагерлік те өнердің бір түрі. Шипагер –  өнерпаз екені айқын ұғыныс. Шипагер міндеті ауруды ажал аузынан алып қалу, арты науқасты сырқаттық бейнеттен айықтыру борышын өтеу керек. Шипагерлердің де ұмтылыс өресі мен игеру шамасына сай білімі жоғары – төмен болмақ», - дейді [1, 80 б.]. Ғұламаның бұл даналық тұжырымынан шипагерлердің мәдениеті, мінезі, тазалығы, білімділігі, жауапкершілігі туралы нақтылай айтылған пәлсапалық және психологиялық ой-талғамының, бүгінгі медицинаның өз мамандарына қоятын талаптарына ұқсас, сабақтас екендігін толық айқындайды. Дегенмен, қазақтың халықтық шипагерлігі тек қана емшілер мен қараүзген шипагер Өтейбойдақ  арқылы толық дамыды деуге болмайды. Терең зерттеулер қажет. Ол үшін ынталы ілімді, ірі тұлғалы ғалымдар ұдайы білімін,  тәжірибесін байытып дамыту үшін, тұрақты ізденісте, сабақтастықта және басқалар іліміне оң көзбен сыйластықта қарайтын жағдайда ғана дамиды, өркендейді. XV ғасырдағы білімді, философиялық және психологиялық ой толғамы мол дала ғұламалары қатарындағы қазақтың төл перзенті, қараүзген шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының жазған «Шипагерлік баян» атты медициналық энциклопедиялық еңбегі, қазақ елінің медициналық жүйесінің негізі ертеден-ақ, қаланғанын айқындай алады.

Ғұлама ғалым Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының «Шипагерлік баян» еңбегіне арналған ғылыми конференциялар мен отырыстар және 2004-2010 жылдар аралығында Қазақстан халық емшілері қауымдастығының басшылары ұйымдастыруымен жеті рет өткізілген  (Алматы-3, Шымкент, Түркістан, Тараз және Астана) халық медицинасы туралы әр түрлі тақырыпта  Халықаралық ғылыми теориялық-тәжірибелік конгрестер мен форумдарды ерекше атауға болады. Еліміздегі тұңғыш рет өткізілген ірі жиындар, қазақ халқының шипагерлігінің өз елінде ғана емес, әлемдік дәрежеде танылуына, үгіттелуіне және ғылыми жүйеге, зерттеуге енуіне, емшілердің танымдық біліми дәрежесін көтеруге, мәдениеттерін арттыруға және өзара қатынастарын нығайтуға ықпалы маңызды және зор болды. Қауымдастық өзінің жиырма жылдық тарихында екі рет ұлттық шипагерлік өнерін өздерінің жеке мүдделік пайдаларына пайдаланушылар тарапынан арнайы ұйымдастырылған топтың кесірінен, жеті министрлік пен комитеттің жойқын соққысына ұшырап қысқа мерзімге жабылды. Қауымдастық басшыларын ата жауларынан да жоғары қойды. Жалған «қылмыстық» сұрақ пен жазалаулар тоқтамады. Бұл мүдделі топтардың қауымдастықты толық жабудың алғашқы да және соңғы соққысы еді. Қауымдастықтың басшылары және мүшелері  материалды, моралды және психологиялық тоқыраудың кезеңінің ауыр жағдайына душар болды. Қауымдастық адасқан жолынан оң жолға салған, білімі мен даңқын көтерген өзінің мүше-емшілері арасынан сатқындыққа салынған, қарсы топқа өткендер де аз болмады. Сол кездегі қауымдастықты құрту жоспарын құрған, қолдаушысы мен қорғаушысы бар ҚР Денсаулық сақтау министірлігінің «Республикалық халық медицинасы Орталығы да» өзінің құрылғанының жиырма жылдығына жарты жыл қалғанда, атақты жеті мың «кәсіби халық емшілерінен» айрылып, жабылып қалды. Ал, қауымдастықты жабуға әрекет еткендердің бүгінде қайда екенін ешкімде айта алмайды. Жаратушының шешімінің әлі талай сарапталары анық. Қауымдастықтың мүшелері шегінуге жол жоғын сезінді. Маңдайларына мәңгілік сүріну мен құлауды жазбағанын және бұл да Жаратушының сынағы екенін парасаттылықпен түсінді. Қазақстан халық емшілері қауымдастығының басшылары мен мүшелері өздерінің Жарғылық мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда кез-келген қиыншылықтарға мойымады. Бастарынан өткен қиыншылықтар мен сұрқиялық қысымдарға өкпелемеді, өкінбеді. Қайта қайраты мен жігерін шыңдай түсті, өз өмірлеріне өздері түңілмеді, құлаған орнынан қайта тұрды, ізгі іс жоспарларын орындауда ата-бабаның тылсым құпиялы қасиеттерін сабырлықпен жүзеге асыруға хақылы екендерін сезінді. Сонымен шипагерліктің ғылыми негізінің қалануына және ғылыми айналымға енуіне қол жеткізді. Осының нәтижесінде он бестен аса ғылыми танымдық монографиялық еңбектер мен оқулықтар жазылды, мыңнан аса танымды тәрбиелік мақалалар баспасөз беттерінде жарияланды және теле-радио тораптарында да маңызды үгіт насихаттар, сұхбаттар мен шипалық емдер сеансы өткізілді. Бұндай  ауқымды игілікті істер республиканың аймақтарында өз жалғасын тапты. Қауымдастықтың көп салалы білім беретін емшілер мектебі оның құрылғанынан бері тұрақты жұмыс істеп, екі мыңнан аса емшілердің білімін жетілдіруіне көмек етті. Қауымдастық ғалымдары тарапынан емшілері үшін арнайы оқулықтар дайындалып, баспадан шығарылып пайдалануларына берілді. Емшілердің білім дәрежесі өсті, мәдениеті көтерілді, рухани сауаттылықтары дами бастады. Халықаралық емшілердің жиындарында олар өздерінің шеберліктері арқылы білімділіктерін көрсетіп келеді. Қауымдастықтың қызметін насихаттайтын алғаш «Халық емі» (1992-1994) ал, 2002 жылдан «Шипагерлік баян» атты төл газеті өз оқырмандарына қауымның жетістіктерін жеткізуде. 2006 жылдан қауымдастық ғаламторда көрінуде. Қауымдастықтың 24 облыстық және қалалық бөлімшелері оның іскер басшыларының ұйымдаструында Жарғылық міндеттерін табысты атқаруда. Қауымдастықтың көші аяңдап алға жылжыған сайын, оның қызметіне оң баға бере бастаған ғалымдар мен жанашырлар саны арта түсуде. Тылсым дүниенің тектік киелі қасиеті-Жаратушының сүйген пенделеріне шашқан нұры мен сыйы. Халықтың танымдық рухани өрісін өсірудегі тәрбиелік орны. Бұл Жаратқанның ішкі жариялығы жоқ құпиясы. Бұндай құпиялы құбылыс әлдекімдердің байлауында жүрмейді. Адамның бойындағы шексіз құпияны хан да, қара мен билеуші де тартып ала алмайды. Бұл құбылыста ұлттық бөліністік шекара жоқ. Сондықтан да тылсым күш иелері де тағдырлас, қайғысы мен қуаныштары да ортақ. Қауымдастық мүшелері де көп ұлтты болғандықтан, олар ұйымы мен өздеріне қарсы қойылған шырмауық торларды бірге бұзып өтуде. Қауымдастық мүшелері әлі де талай асулардан өтерін біледі. Олар өздерінің мақсаттарын орындай алады да. Бұған күмәндану мен күдіктенуге де болмайды. Өйткені, қауымдастықтың жиырма жылғы табыстары бұған дәлел. Халықтық шипагерлік дәстүрді дамытушы ғалымдар мен зерттеушілер шипагерлердің ұлттық танымдық ой-толғамдарын ғылыми кеңістікте зерттеп оны ғылым саласына енгізіп және пайдалану қажеттігін ұсынуы, ұлттық «Мәдени мұраның» шипагерлік саласының қайтадан өмірлік гүлденуіне жол аша алады.