ЖҮРЕК СЕЗІМІНІҢ ЖАРШЫСЫ

Серікжан Қажи

Ақын, Қазақстан

Жазушылар одағының мүшесі

«Өлеңге әркімнің де бар таласы» демеп пе еді ұлы Абай бабамыз. Иә, қазақтың кез келген екеуінің бірі – ақын. Тіпті болмағаны, сүйген қызына екі ауыз сөзді өлең жолымен өрнектеп жеткізбегені жоқ. Оған дәлел келтіріп, анықтама беріп жатудың қажеті шамалы болар. «Алуан-алуан жүйрік бар, әліне қарай шабады» деген сөзді де данышпан бабаларымыз бекер айтты деймісіз?! Өмірде алуан-алуан жүйріктер келіп те, кетіп те жатады. Біреулердің жұлдызы жарқырай көрініп, мәңгілікке қол жеткізбейтін биікке шарықтап кетсе, бәз біреулері қоламтадағы қызыл шоқтай өз жылуын бойына сақтап маздайды да жатады. 

Әдеби ортаға есімі соншалықты танымал болмаса да жерлес, әрі жасы үлкен ағам болатын Зядан Қожалымовтың бірнеше кітаптары қолыма тигенде осындай ойда қалдым. Жоғарыдағы қазақтың екінің бірі ақын деген сөзімді осы Зядан ағам тағы да дәлелдей түскендей.

Шынында да бұл күндері өлең жазбайтын жандар кемде-кем. Бұл жақсы ма, жаман ба?! Әрине, жақсы. Өйткені, қолына «періште-қаламды» ұстап, қараңғы түндерде шамның жарығынан сәуле іздеп, жыр жазған жаннан кімге жамандық келсін?! Керісінше, жүрегі жаралы жандарға жылы сөзімен дауа іздейді, сауықтырады. Ақындықтың басты парызы да – осы емес пе!

Ендігі сөз, жоғарыдағы Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, ақын, мәдениеттанушы ғалым, Өтейбойдақтанушы, философ, психолог, дінтанушы, шежіреші «Қазақстан халық емшілері қауымдастығының» президенті, ҚР Халық медицинасы және Космоэнергетика академиясының президент академигі, Халықаралық «М.Нострадаумс атындағы проскопиялық Академиясының» академигі Зядан аға Қожалымов жайлы болмақ.

Менің басты мақсатым – жерлес, есімі алты алашқа мәшһүр ағамның өзіме жақын қыры – ақындығы жайлы аз-кем сөз қозғамақпын. Бірден айтайын, Зәкең әлде бір қаламдастарымыз секілді ұзақ түнді сарп етіп, саусағын сорып, жыр жазатындар санатынан емес. Ол тек жанын тебіренткен жайттарда ғана қолына қалам алады. Жүрек сырын жыр жолдарымен өрнектейді. Өз жүрегінің дүрсілін, өз оқырмандарына алғаусыз ұсынады.

Дәлел керек пе. Онда Зәкеңнің 2012 жылы Алматы қаласындағы «Шалкөде» баспасынан жарық көрген «Ақ гүлім» атты ән-саз және жаңа өлеңдері жинақталған жыр жинағын парақтап көрелік. Аталмыш жинақ белгілі сазгер Темір Тайбековтің «Зяданға ақ жол тілеймін» атты алғысөзімен ашылған. Сөз жоқ, ақындарға ең ауыры әнге текст өлеңдер жазу екені белгілі. Сазгер ағамыздың айтуынша, Зекең жай ғана ақын емес, осынау әнге сөз жазатын ауыр жанрдың жүгін бір кісідей арқалап жүрген азамат. «Зяданның туындыларының соңылығымен, әуезділігімен, мәңділігімен ел арасында шырқала берері сөзсіз», дейді белгілі сазгер. Айтса айтқандай Зәкеңнің сөзіне жазылған сазгерлердің әндерінің эстрада жұлдыздарының орындауында сахна төрінде шырқалып жүргеніне де 20 жылдың жүзі болды. Тағы бір артықшылығы сазын да, сөзін де өзі өрнектейтін керемет қасиеті де бар.

Расында да оның өлеңдерін оқып отырып, әнге сұранып тұрғанын бірден байқайсыз. Аталмыш жинақтағы алғашқы бөлімдегі туындылардың дені осылай көрінді, бізге. Сөйтіп, Зәкең әрі ақын, әрі сазгер. Менің шамалауымша, осы жинаққа кірген-кірмегені бар отыздан астам ән өлеңдері жұртшылық арасына кеңінен тарап кеткен. Айталық, «Халқыма айтар жан сырым», «Ашылсын бағың қазағым», «Тәубеге келу» атты әндері жұртшылық арасында кеңінен орындалып жүр. Белгілі жыршы-термеші Төлеу Қосан, әншілер Эльмира Жаңабергенова, шымкенттік Гүлзина Шорабекова, алматылық Диана Шик, Шарбану Әлмешова, Байдоллақызы Сайран, Тараздық Зәуре Сатыбалдиева, термешілер Сыпатай Жақып, Үсенов Алтай, Еркебұлан Оразымбетов Зәкеңнің өз қызы марқұм Ләззат та кейіпкеріміздің өнерінің жанашырлары, халық арасына насихаттаушылары. Бұл туралы белгілі ғалым, фил.ғ.д., Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі, ақын Әнуар Тарақтың пікіріне ризашылықпен қосыласыз. Ол: «Жаны да, тәні де, рухани жағынан кемеліне келген Зядан Қожалымов секілді жаңдардың шығармашылығы халық ортасынан қайнап шыққан «Тас бұлақтың суындай» таза да, мөлдір». Осы ойға сөзсіз келісесіз. Көркем әдебиеттен ауылы алыста жүрсе де ұлтымыздың рухани әлеміне елеулі үлес қосып жүрген оған риза боласыз. Жырларын сүйсіне оқисыз. «Ақ гүлім» атты жинағындағы мына төмендегі жолдар оның туа бітті ақын екендігін айқындай түседі...

Бір Алла ғой сезім беріп, жүрегімнен сезгенім ,

Бар адамға тек жақсылық түлейтұғын қарапайым пендемін.

Адасқанды ақ жолға сап, ізгіліктің нұрын сеуіп,

Жаратқанның құлы ғой деп мен ешкімді бөлмедім...

Шынында да осынау дүрбелең дүниеде біткен бай мен кедейге жіктеліп бара жатқандарға, ақыретті күндерді ойламай, Алла жолынан адасып бара жатқандарға ой салады.  

Қандай күштің құдіреті, қайтармаған алдымнан,

Айналайын демеу болған мені сүйген халқымнан.

Киелі рух жебей берсін, жақсылығын дарытып,

Айырмасын дінін, тілін өнері мен салтынан.

Бұл да бүгінгі күндегі ең өзекті мәселе. Ақын жүрегі оған да алаңдаулы. Ұлы бабалар рухынан жәрдем сұрайды, халқына жақсылық тілейді. Рас, осы жинақтағы жыр жолдарының бәрі дерлік «тайпалған су жорға» деп айтуға келмес. Дегенмен, ақынның адамзатқа деген жан сыры, жүрегінің үні. Ұлы Абай бабамыз да «Тіл өнері дертпен тең» деп бекер айтты деймісіз. Зәкеңе оңашада қалам алдырып, ой кештіретін де осы дерт, періште сезім. Осы уақытқа дейін 22 кітаптың және екі жыр жинағының авторы Зядан ақынның бүгінгі талғампаз өқырмандардың рухани сұранысына жауап беретін туындылар аз емес екені анық. Амал не, осы жыр жинақтарындағы дүниелерді әбден сұрыптап, сығымдап, өзінің талғам таразысынан қайта өткізіп, бір туынды ретінде қайта ұсынса тіптен оңды болар еді. Жасыратыны жоқ, әр жерден жылт еткен тұшымды дүниені іздеп теріп оқығаннан, басы бүтін бір жинақтан оқығанға не жетсін?! Бұл да болашақтың бір ісі болуы тиіс.

Зәкең ақын сазгер ғана емес, аракідік прозалық туындыларды жазуға да ден қойып жүр. Оның өткен 2013 жылы жоғарыдағы «Шалкөде» баспасынан жарық көрген «Өмірімнің тағдыры» атты кітабы осы ойымызға дәлел бола алады. Кітаптың алғысөзінде көрсетілгендей әлемдегі тылсым дүниедегі болып жатқан құбылыстарды өз жанымен сезген сәттерін көркем тілмен өрнектейді. Сонымен бірге бұл жинақтағы оқырмандарды ойға жетелейтін Зәкеңнің «түйінді ойларында» ерекше атап өткеніміз жөн. Мұнда ақын-сазгер, дінтанушы ғалым ағамыз өз өмірінен туындаған ойларымен сыр бөліседі. «Басына ауыртпашылық түскенде қайғырма қуан. Ол – Жаратушының саған сынағы» немесе 

«Жалғанды жалпағынан басқандарды,

Көрсетті кеудемсіп, асқандарды.

Өтуде бұл тірлікте бастан бәрі,

Байлықтан басы айналып тасқандарды», – деген жолдар оқырмандарды ойға жетелейді.

Қорыта айтқанда, қаламдас әрі жерлес інісі ретінде ақын әрі сазгер Зядан Қожалымов туралы аз-кем айтпағым осы болатын. Жетпістің желкенін керген Зәкеңе алар асуы бұдан да асқақтай берсін деген тілектеміз.

«Шипагерлік баян» газеті, №07, шілде 2014

ДОСТЫҚ СЕЗІМІҢДІ ҚҰРМЕТТЕЙМІН

Танкиев Қадырғали

Атырау облысы әкімінің бұрынғы

орынбасары, қоғам қайраткері,

Қызылқоға ауданының құрметті азаматы

Атырау қаласы

Аса құрметті, Зияке, менің өзіңмен таныс әрі сыйласатын жақын адамын болғаныма да ширек ғасырға жуықтапты. Бұл өткен ғасырдың тоқсаныншы жылының басы болатын. Мен де және өзің де жастық шақтың жалынды кезеңін бастан өткеріп жаттық. Бүгінде өзің де және өзіңді өкшелеп келе жатқан менде салихалы аталық кезеңге жеткенімізді сезбей қалыппыз. Десе де өмірдің өтпелі кезеңі өз заңдылығын мойындатары анық. Абай айтқандай «бір бала ішсем-жесем, енді бір бала көрсем-білсем» деп дүниеге келеді. Осы екі түрлі баланың алдына қойған мақсат-мүдделері де бірі-біріне ұқсамайды. Біреуі жеңілдің үстімен, ауырдың астымен өмір сүруге бейімделсе, екіншісі, маңдай терімен еңбек етіп, бар өмірін ізденіске арнап, жақсылықтың жаршысы болуға, білген-тергенін көпшілікпен бөлісуге тырысып бағады емес пе?! Әлгі екі түрлі баланың екеуі де есейіп, үлкейгенде, берер жемістері қандай болатындығы айтпаса да түсінікті ғой.

Бүгін Ел ағасы атанған, істеген ісі тарихта таңба болып қалатын, республика бойынша халық емшілігін (негізгі мамандығы инженер болғандығына қарамастан) ғылыми негізде жолға салған азамат – Зиядан Қожалымов туралы сөз қозғап отырмыз. Әрине, жоғарыда айтып өткен екі баланың бұл азамат – екіншісі екені сөзсіз.

70 жыл – адам өміріндегі бір белес. Бұл жасты көп пе, аз ба деп қарауға болмас. Бұл жастың өлшемі – мәні мен маңызында, тындырылған ісінде, оның нәтижесінде, берген жемісінде.

Бұл жас өзіне мол жауапкершілікті де арқалай келеді. Өйткені, соңыңнан ерген ұрпағына бағыт-бағдар беру, өзіңе ілестіру, тіліңді алғыза білу, өсиет айтып, бата беру – осының бәрі осы жастың еншісінде.

Оған қоса, ұзақ жылдар еңбек ету барысында жинаған бедел мен абыройды сақтап қалу – осы жаста маңызды.

Құрметті Зияқа, ел саулығының ауыртпалығы мен жауапкершілігін өз мойныңа алған бірегей азаматтардың бірісіз. Бұлай айтуымының негізі бар. О, баста (1991 жылдан бастап) халық емшілігі сияқты «қиын» бастаманы қолға алған жалғыз Сіз емес пе едіңіз?! Халық емшілігінің бар екендігін, Алланың берген қасиетті жолы екендігін дәлелдеп, заңды рәсімдеп, қолға қалам алып, оны ғылыммен ұштастырып, жетілдіріп келесіз.

Ал, бүгін көпшілік сізді ғалым, зерттеуші деп таниды. Бұл оңайлықпен келді ме? Жоқ.            

Өткен күндерге ой жүгіртсек, біздің елімізде орын алған бархат революциясы, елдің егемендікке қол жеткізуі, көк тудың желбіреуі, үлкен күрестерге толы уақыт, жаңа қоғамның қалыптасуы барысында ұмытылып бара жатырған  дәстүрлі емес медицинаны жаңғыртуды қолға алуға кімнің батылы жетерліктей еді?! Ол тек ғана сіздей азаматтарды күтіп тұрды емес пе еді?! Оған қоса, 70 жыл Кеңес үкіметінің саясатымен өмір сүрген әлеумет – халық емшілігін қалай қабылдағаны бізге мәлім. 

Осы өткен уақытқа тағы бір сараптама жасасақ, 90-шы жылдардың басы – кім қандай іспен шұғылданып жүр, қандай жетістікке жетті, жетсе де оның қандай жетістік екендігіне есеп беріп жүр ме, жоқ па – осындай бағыт-бағдары анықталмаған уақыт еді. Халықтың бір тобы «сөмке» арқалап, базарға, енді бір тобы бартерге, тағы біреулері емшілікке бет бұрды. Соңғыларының ішінде адасқандары да жоқ емес. Алла берген қасиетті «мақсатына лайықты» қолданбай жүргендерін де көрдік. 

Өзіміздің облыста (сол кездегі Гурьев облысы) «мен, әулиемін» деушілер пайда болып, соңына халықты ертіп, көшеге шықты (бұл әрекеттерді түсіну қиын болды). Олар да әрекеттеріне жауап бермеді. Жекелеген басшылар мұндай орын алған берекетсізіктері үшін жоғарыдан сөгіс алып та жатты.

Міне, осындай аумалы-төкпелі уақытта 1992 жылдың маусым айының 16 жұлдызында  (бұрынғы Гурьев) қазіргі Атырау қаласына келіп, халықпен жүздесіп, «Жасанды әулиенің» әрекетін тоқтатып, Махамбет театры алдында жиналған мыңдаған халықты, тыныштық сақтау үшін тұрған үш жүзге жуық сақшы жасақшыларын тыныштандырып және оларға мән-жайды түсіндіріп, дұрыс жолға түсуді бағыттау мен халық медицинасының ерекшелігін түсіндіру Сіздің маңдайыңызға жазылған еді. Содан халық біртіндеп түсініп, елде түсінушілік орныға бастады. Ең қиыны түсіністік орнату, сондықтан да болар осы жұмыстар сіздің көп күшіңізді алды. Әйтсе де, дәл осы күш пен уақытты алған «әрлі-берлі шабыс» біздің (сіз екеуміз) арамызда достық қарым-қатынастың орнығуына себепші болды емес пе?! Сол уақыттан бастап ағалы-інілі болып, бір-бірімізге деген сыйластық пен мейірім, жарасымды әзіліміз жалғасып келеді. 

Өмір өз бағытымен алға кетіп барады, әрбір асу мен белестің өз «проблемасы» күтіп тұрады. Оның бәріне батыл кірісіп, белді бекем буып араласып, шешімін тауып келесіз. Ол да Алланың оңынан сілтеп тұрғаны деп ойлаймын.

Осындай толассыз «проблемалар» Сізді тәжірибелі етті, шыңдады. Қым-қиғаш уақытты да, қолдаулар мен қарсылықтарды да, басқару рычагтарының күші мен қолдауын да өз басыңыздан өткізген азаматсыз.

Көтерген ауыр жүгіңізді жеңілдетуге өз үлесін қосқан адамдар да болды. Соның бірі өзіңнің жансерігің жұбайың Түймекүл болды. Ұйқысыз өткен түндер, маза бермеген ойлар, шындыққа қол жеткіземін деп арпалысу кезінде Түймегүлдің орны бөлек болды. Әлі де солай, лайым осы қалыптан Алла ажыратпасын.

Осыдан 15-20 жыл бұрын қолға қалам алып, емшілік жөнінде мақала жазбақ түгілі, халық емшілігін қоғамдық ұйым ретінде Министрліктен тіркеуден өткізудің өзі орасан зор күш емес пе еді?! Ешкімге бас имедің, халық емшілігін жоямын деушілерге қарсы тұра білдің. Арманың халық емшілігі қауымдастығын сақтап қалумен оның Жарғылық мақсаты мен міндеттерін орындауда ізгі іс жоспарыңды бүгінде жүзеге  асырдың.

Облыстарда филиалдар ашу процесінің қиындығы мен ұзақтығы, оны жергілікті мамандарға сеніп тапсыру – бітпес жұмыстай көрінген-ді. Жетегіңізге еріп, осы бүгінге дейін бірге еңбек етіп келе жатқан азаматтар да жоқ емес. Көпшілікке топырақ шашуға болмас, десек те, филиалдардың жұмысын ақсатып, орасан зор еңбекті «құмға құйған судай» тастап кеткендер де кездесті. Облыстық филиалдарда болған тәртіпсіздіктерге өзіңіз тікелей араласып шештіңіз. Бұндай жағдайлар «беріспеуге бел буған» Сіз үшін мотивация болған да шығар.   

Бүгін оның барлығы алыста қалған күндердің еншісінде, еске түскенде «ойпырай, солай болған еді ғой, а» деп қоясыз.

Сол қарбалас уақытпен қатарласып, балалар да ер жетті, білім алды, аяқтанды, немерелер дүниеге келді, ата–әже атандыңыздар. Ата-әже атанып, қуанышқа бөленуге себепші болған тұңғышың Ляззатыңның (марқұм) қызы алғашқы немерең – Айымның ұзату тойы болды. Ол сол кездегі шаршағаныңызды ұмыттырып жіберді емес пе?! Шаршағанда, дем берген де осы Айым емес пе?! Осылайша немерелердің бәрі де есті балалар болып өсіп, ер жетуде. Бүгін оның жақсылықтарына қуанып, марқайып жүрсің ғой, Зияке. Немере балалар өз алдарына шаңырақ көтеріп, өрістеріңізді кеңейтіп жатыр емес пе?! 

Алдағы 70 жылдық  мерей тойда сізді құттықтап сөйлеушілер көп, сөйлеп, тілек айтқысы келетіндер одан да көп. Бәрі сізді Зияқа деп қолпаштап отырады. Бұл – өткен өмірдің нәтижесі, жемісі. Ал, кеше сіз кім болдыңыз? Қатардағы азамат, қарапайым инженер және мекемелер басшысы болдың. Еңбек пен талап, күресе білу қабілеті, ақыл мен күш Сізді бүгінге жеткізді. Менің досым қатардағы емшіден әлем емшісі, мәдениеттанушы ғалым, профессор, академик атақтарыңмен қатар шежіреші, қаламы жүйрік журналист, ақын-сазгер, көптеген құнды кітаптардың авторы атанғанына мен мақтан етемін.Сондай-ақ, абыройлы отбасы мен сүйкімді, тілалғыш, еңбекқор балалар, адал жар Түймегүлді – сіздің бүгінгі жетістігіңіздің Фундаменті деп білемін.

Міне, 70 деген асу төбесін көрсетіп, алдыңыздан күлімдеп қарсы алып тұр. Бұл – мен қолымнан келгенді жасап болдым деп «қол қусыратын» кез емес.

Алда үлкен міндеттер көп. Жақсылықтар да жемісін беріп жатыр! Жақсылықтың жемісін көретін де кез келді. Алла соған жеткізгей! 

«Шипагерлік баян» газеті, №5, 2014

Рухани азығы мол ғылыми бас қосулар

Таджиметов Хайрулла

Психолог-емші

Түркістан қаласы

«Қазақстан халық емшілер қауымдастығы» жиырма жылдан астам уақыт халыққа қызмет етіп, рухани азық беріп келеді. Қоғамдағы емшілер негізінен рухани емдерді жүргізеді. Бұл іс-шараны басқарып отырған белгілі мәдениеттанушы ғалым профессор, академик Зиядан Қожалымов мырза. Бұлардың негізгі мақсаты халықты рухани азғындардан аман алып қалу. Сондықтан, ай сайын «Шипагерлік баян» атты газетін шығарып отырады. Әр жылда еліміздің әр түрлі қалаларында ғылыми конференция, конгресс, симпозиум, форум және басқа мәдени іс-шаралар өткізіліп отырады. Бұл өткізілген іс-шаралар үш күннен кем болмайды. Әр қалаға барғанда түрлі-түрлі тақырыпта өткізіледі. Мәселен: Шымкент қаласында «Қазақстан мен Орта Азиядағы халық медицинасының өркендеуі» атты конгресс, Түркістан қаласында «Қазақтың көріпкел және болжампаз бабалары құпиялары» атты форум, Тараз қаласында «Қазақтың ғалым шипагері Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы» атты конгресс, Астана қаласында «Рухани және музыкалық шипагерлік» атты конгресс, Алматы қаласында «Қазақстан Республикасының «Халық медицинасындағы бақсылық өнері» атты форум сонымен қатар академик З.Қожалымовтың 2011 жылы (Алматы, «Шалкөде», 426 бб.) қауымдастықтың жиырма жыл толуының құрметіне «Халықтық шипагерліктің бәйтерегі» атты «Қазақстан халық емшілер қауымдастығының жиырма жылдық тарихы үш тілде  (қазақ, орыс, ағылшын) жазылған тарихи-монографиялық еңбегін баспадан жарыққа шығарып, ғаламторға ендірді. Бұған қоса қауымдастықтың президенті, профессор З. Қожалымовтың авторлығында әрбір форум, конференция, конгресс және симпозиумдардың мақала топтамаларын жинап кітап етіп баспадан жарыққа шығарып отырады. Мұнымен қатар қауымдастықтың құрамында әр түрлі мамандықтың ғалымдары бар, солардыңда еңбектері сол жиындарда таратылады. Осындай іс-шаралардың арқасында қауымдастықтағы емшілер өздерінің білімдерін жетілдіріп отырады. Қазіргі таңда қоғам, емшілердің санына емес, сапасыне көп көңіл бөледі. Осындай рухани мәдени іс-шаралардың жол бастаушысы президентіміз академик Зядан Қожалымов мырза. Адамның жаны мен тәнін таза рухтарын көтеруде мәдени шаралардың өте маңыздылығын емшілер қауымы қуана қарсы алады. Өйткені, басшымыз З.Қожалымов мырза барлық шараларға басшылық етумен қатар, мәдени шараларды өткізуде ұлтымыздың ән-күйлерімен қатар өзінің сөзі мен сазын жазған әндерін де тыңдатады, өте емдік, шипалық қасиетінің жоғары екендігіне біз де риза боламыз. Міне, осындай іс-шаралардың өткізіліп тұруы әрине біздің қоғамның рухани мәдениетінің көтерілгендігі. Емшілер мен ғалымдардың арақатынасының жақсаруына, имандылығымыз бен мейірбандылығымызды және білімділігімізді көтеруде қауымдастықтың президенті, торқалы мерекелі тойың өткізгелі отырған ағамыз академик Зядан қажы Қожалымовтың зор ықпалының болуын біз мақтан етеміз.

«Шипагерлік баян» газеті, №6, 2014

Ұлы жүректі адам

Тажибаева Ғазиза

Халықаралық дәрежелі халық емшісі

ОҚО, Жетісай қаласы

Адамның адамдығын көрсететін, оның адамгершілік қасиеті. Адамды адамнан артық ететін де сол қасиетіне негізделген, еңбекқорлығы болса керек. Алла тағала дұрыс жолмен жүруі үшін сезім, ойлау, ақыл-түйсік, парасаттылық, білім және ерекше дарын берген. Адамдар бұл дүниедегі өмірін ақыл таразысына салып, тура жол таба білсе, өзінен кейінгілерге де жарқын жол салып береді. Ислам тәрбие құралы ғана емес, ол ғалымдар үшін, ғылымның қайнар бұлағы. «Қымбат асыл тастың қырлары көп болады» дейді дана халқымыз. Осындай қырылары тұлғаның бірі: Республикаға танымал мадениеттанушы, өтейбойдақтанушы және зерттеуші ғалым, философ, психолог, ақын-сазгер, «Қазақстан Халық емшілері Қауымдастығы» республикалық қоғамдық бірлестігінің президенті Қожалымов Зиядан қажы ағамыз. Ғалым ағамыздың рухани тәрбиелік ғылыми танымдық мақалалары 40-тан аса газет пен 10 шақты журналдарда жарияланған, 23 кітаптың авторы оның ішінде 7 монографиялық еңбек.

Албан  шежіресі, батыр баба Әлмрек кітаптарының авторларының құрамында. 400-ден астам мақаланың және 30-ға жуық әннің сөзі мен сазының авторы.

Қайраткерлік күш-жігерімен, ақыл-парасатымен сатыдан-сатыға, баспалдақтан-баспалдаққа көтеріліп келеді. Ғылымдағы қайраткерлігін дінмен ұштастырып, халықтық шипагерліктің мәдениеті мен тарихын емдік дәстүрлері және XV ғасырдағы ғалым-шипагер Өтейбойдақ Тілеуқабылұлының «Шипагерлік баян» атты ұрпақтарға қалдырған еңбегін, аманатын тереңнен зерттеп, зерделей отырып, бүкіл дүниежүзіне, әлемге танытып жатыр. Ұлы баба Зиядан қажы ағамыздың түсіне кіріп: «Жаз, жаз балам, жаза бер, тағы да жаз», – деп ғайып болады.

Зиядан қажы аға Өтейбойдақ бабаны қазақ радиосынан таныстыруды бастап, оның жалғасын бітіруге келе жатса: «Ей Зиядан! Алдыңа қара!», – деген дыбысты сезгендей болады. Басымды көтеріп қарасам, жүргізушінің артында үлкен сахна пайда болып, 4-5 адам сахналық көрініс жасап жатыр дейді. Сахна шетіндегі өзімнің де сұлбамды көргендей болдым. Сен Өтейбойдақ бабаңды «Сахнаға алып шығасың» деген үн естіліп, барлық көрініс ғайып болады. Осы көрініске сенер-сенбесін білмей, бұл құбылысты күнделігіне жазып қояды. Содан 2009 жылы 24 шілдеде Таразда өткен Өтейбойдақ бабаға арналған конгресте өзінің жазған «Шипагер баба» атты әнімен шипагер ғалым Өтейбойдақ баба өмірінен шағын сахналық көрініс көрсетілді. Сонда бұдан 10 жыл бұрынғы аянмен көрген көрініс есіне түседі. Міне, бұл аянмен көріністі  аруақ аманаты деп түсінуге болады.

Осы көріністі көргенде еріксіз көзімізге жас келді. Қажы ағамыздың айтқан сөздері, үлкен ғылыми дәрежелі қызметпен айналысып жүрген ғалымдардың айтқан ой-пікірлері көңілімізді толқытты. Жыл сайынғы өтетін емшілер форумын асыға күтеміз. Әр жылғы форумда өтетін тақырыптар мен қойылатын талаптар, өмірге деген көзқарасымызбен ой-пікірлерімізді ғанаттандырып, өзгертіп отырады.

Халық емшілерінің асыл қасиетін жаңғыртып, емшілерге қолдау көрсетіп, жол көрсетіп, қаншама асыл еңбегін аямай, ел елдегі емшілердің хал-жағдайларын сұрап, демеу көрсетіп отыратын Зиядан қажы ағаны – Ұлы жүректі адам деп танимыз.

Кез келген мәдениеттің негізі, рухани байлық. Ал оның ең бастар қайнар көзі – дін. Дін арқылы адамның қоғамға, қоршаған ортаға деген көзқарасы қалыптасып, кемелденеді. Таза ұлтжанды тектік қасиетті сыйлай білетін, жүрегінде иманы бар адам өнегелі іс бастайды. Әр адам өзінің тегіне тартады. Тектінің ұрпағы да, текті болады. «Алып анадан туады» – дейді халық. Зиядан қажы ағамыздың отбасын киелі де өнегелі деп білеміз. Отбасының ұйытқысы ана болатын болса, Зиядан қажы ағамыздың анасы да табиғи, тылсым құпия сырларын білетін діни сауатты болған. Елі-жұртына «Ақ апа» атанып, халқының алғысына бөленген жан. Ақ апамыз ұлының бойындағы  қасиетін сезген екен. Ар тазалығы, кішіпейілділік, имандылық сақтап, әр нәрсені ақылмен шешуді әрқашан ескертіп отырған.

Ұлының оқыуын бітіріп, адал жар құшып, сәбилі болуын армандаған. Ана тілегі көзі тірісінде орындалды. Келіні Түймекүлді көргенде: «Арманым орындалды, Аллаға ризамын», – деген екен. Тұңғыш  немересі Ләззатын алдына алып, мейірлене бауырына басып маңдайынан өбіп, рахатқа бөленеді екен. Ақ анамыз уақыт сәті келіп, бұл пәнимен қоштасар сәтте: «Жалғызымның арқасы бар, ие бол», – деп аманат етіпті келіні Түймекүліне.  Кейіннен келінінің түсіне еніп: « Баламның басына көп қиыншылық келеді, көре алмастық болады, алған бетінен қайтпасын, оны халқы қорғайды», – деп аян берді.

Қазақта, келін ененің топырағынан жаралған деген сөз бар. Түймекүл апайымыздың бойында көріпкелдік пен емшілік қасиеті бар. Өзінің мамандығы – провизор дәрігер. Түймекүл апайдың емдеу тәсілі, тамыр ұстап, аурудың түрін анықтай алады.

Негізінен Қожалымовтар отбасын емшілер отбасы деуге әбден негіз бар. Бұл өнегелі отбасының отағасы білімді, тылсым күштің құпия сырларын зерттеуші, ислам дінінің құдіретін дәлелдеуші, халық емшілерінің алғашқы – президенті З.Қожалымов.

Білім мен ғылым жолында ізденіп жүріп атқарған ерен еңбектеріңіз ұрпаққа үлгі-өнеге. Өнегелі істеріңізбен халқымыздың ыстық ықыласына кенеліп, Алланың мейірім шапағатына бөлене беріңіздер. Көңілдеріңіз шуақты, жүректеріңіз қуатты болсын!

        «Шипагерлік баян» газеті, №6, 2014

Өмір жолы – өнеге

Төребеков  Бақтыбай

ОҚО аймақтық филиалы директоры

ОҚО, Жетісай қаласы

Адам өмір сүрген қоғамында басы бос ешқандай жауапкершіліксіз жүруі,  қоғамды  апатқа ұшыратады.  Себебі, ондай кісі үшін, жақсылық, жамандық жасау маңызды болмай қалады. Мұның соңы түрлі пәлекеттерге алып баратыны хақ. Ақын Абай атамыз мына өлең жолдарында; «Жұмысы жоқтық, тамағы тоқтық, аздырар адам баласын» деп текке айтпаған ғой.

Бір хадисте: «Ғалымның өлгені, ғаламның өлгені» деген. Аспандағы жұлдыздар қараңғыдағы жолаушыларға жол көрсеткендей, ғалымдар адамзат баласына жер бетіндегі тура жолын көрсетеді. Ғылым мен ғалымның маңыздылығы мен құндылығын жеткізе алатын бұдан артық сөз болмаса керек.

 Қазақ халқы өзінің Егеменділігіне қол жеткізген күннен бастап, басқа халықтар сияқты өзінің тарихы мен әдет-ғұрып, салт-дәстүрлерінің ерекшеліктері, өркениетті мәдениеті, рухани байлығымен көзге түскен ұлы халықтың біріне айналды. 

Өтейбойдақ Тілеуқабылұлы бабамыз «Шипагерлік баян» атты ғылымнамалық еңбек жазып, ХV ғасырдың өзінде қазақтың жазу мәдениеті мен ғылымдық ізденіс болғанын кейінгі ұрпаққа аманаттап, бүкіл дүниежүзіне дәлелдеп отыр. 

Қазақ халқының шипагерлік емдік өнері көне дәуірден ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып өркендеу мен даму кезеңдерінде халықтың емдік сипатын сақтап келді.

Емшіліктің жеке дара шипалық танымы нәтижесінде ұлттық шипагерлік ілімінің негізі қалана бастады. «Шипалық таным» «Шипагерлік» деген ұғымдар енді ғана жаңадан ғылыми айналымға енуде. Шипагерлік – ерекше өмір, ұмытылмас өнер, тәнмен араласу, дертпен аңдысу, көңілді айықтыру жолы.

Ұлы шипагер қазақтың ұлттық мәдениет философиясының бүгінде бір құрамдас бөлігі аталған, халықтық шипагерлік философиясының негізін қалады

 Қаншама қилы замандар өтсе де «жақсының аты, ғалымның хаты өлмейді» – деген халқымыздың даналығы бүгінде шындыққа айналды. Қазақ халқы әлемдегі қаны таза, жүрегі адал, алдындағы асын қонағына бөліп бере салатын меймандос халық екенін бүкіл әлем таныды, білді.

Қазақ халқының әлімсақтан-ақ сауатты ұлт болып қалыптасқанына көздері жетті. Сауаттылық жағынан сол кездегі еуропа мен батыс елдерінен көш ілгері болғаны, бүгінгі күндері дәлелденуде. Осындай сауаттылықтың басында бүгінде аты әлемге әйгілі болған XV ғасырдың ғұмырлы ғұламасы, халық шипагері Ө. Тілеуқабылұлы бабамыз тұрғанын мақтан етеміз. Арадан 5 ғасыр уақыт өтіп, Өтейбойдақ бабамыздың еңбектерін мұра тұтып, тереңнен зерттеп, ғылыми еңбекке айналдыруды Алла тағала Қазақстан халық емшілері қауымдастығының президенті, академик Қожалымов Зиядан қажы ағамызға нәсіп етті. 

Қазақстан Халық Емшілері Қауымдастығының  құрылғанына 10 жыл қарсаңында, Зиядан қажы ағамыздың «Шапағатты рух ордасы» және «Мәңгілік құпия шежіресі» ғылыми-танымдық екі кітабы, қауымдастықтың  15 жылдығына «Киелі шаңырақ», «Тылсым дүниенің құпия емдері» және «Халық медицинасындағы бақсылық өнері» еңбектері жарық көрді. Ғылыми танымал кітаптардың тұсаукесері өтті.

Зиядан қажы ағамыз қауымдастықтың беделін көтеруде, халық емшілерін сала-салаға бөліп, жазған ғылыми-танымдық еңбектеріне оң пікір айтылды. «Шапағатты рух ордасы» кітабының 3-ші бөлімінде; шапағат нұрын шашқандар деп атап, адамдарды имандылыққа, қайырымдылыққа шақырып, ұйымның рухани ағарту мен денсаулықты сауықтыру шаралары туралы тоқталып, қауымдастық мүшелерінің суреті беріліп, таныстырылған.

«Мәңгілік құпия шежіресі» атты кітабы ғарыштың  тылсым  сырлары баяндалған ғылыми танымдық еңбек. Олардың кейбіреулеріне назар аударып қарайтын болсақ 6-шы тарауында – қоршаған ортаның  дәрісіз табиғи емі, асыл тастардың емдік қасиеттері мен ән-күйдің емдік қасиеттеріне көбірек тоқталған. 7-ші тарауында тылсым дүниенің жұмбақ сырлары, бақсылық, болжаушы, көріпкелдік, халық емшілігі мен телепатия жайында ашып жазылған. Олар жеке адамның бойындағы беймәлім күштің әсерінен кенеттен пайда болатын, бізге көрінбейтін сыртқы белгісіз рухтармен байланыс жасайтын құпиялы жұмбақ күш иелері дейді.

Бабалар рухының сөнген мұрасының отын жағып, халқымен қайта қауышуына қауымдастықтың басшысы Зядан қажы ағамыз өзінің сүбелі үлесін қосуда.

Сөзімді қорытындылай келеөмір жолы бәрімізге өнеге  Зиядан қажы ағамызға көптеген жақсылықтар мен табыстар тілеп, мәртебеңіз биік, қаламыңыз ұшқыр болсын деп, төмендегі өлең-шумақтарын арнаймыз.

Жан бар ма жақсылықты аңсамаған,

Еңбегіне дән риза қаншама адам.

Зиядан қажы ағамыз ғылымда да,

Ізденуден, зерттеуден шаршамаған.

Көп қасиет бойына жиып берген,

Арқалаған алғысын сүйікті елден.

Емшілерге сара жол салып берген,

Қажы ағамыз көрінген биіктерден.

Мәлім ғой елге еңбек еткеніңіз,

Сол үшін маңдай терін төккеніңіз.

Бәріне Алла атымен халық куә,

Құтты болсын Зиядан қажы аға.

Жемісті 70 жасқа жеткеніңіз.

«Шипагерлік баян» газеті, №6, 2014 ж.

Қайсарлықпен  шыңға ту тіккен...

Тұрарбек Төлендиев

ҚР денсаулық сақтау ісінің үздігі, «Алтын дәрігер»,«ҚР еңбек сіңірген дәрігер» төс белгілерінің иегері, «Еңбек Қызыл Ту», «Құрмет», «Гиппократ» ордендерінің, Бес медаль иегері, Президенттің «Алғыс хат» иегері. «Халықаралық халық медицина Акедемиясының акедемигі

Бүгінде, «Қазақстан халық емшілері Қауымдастығы» бүкіл  алыс жақын мемлекеттерге танымалы, «босағасы берік, шаңырағы биік», бағыт-бағдары анық ұжымдық ұйым болып қалыптасқандығына ешкім де шүбә  келтірмейді.

Алғашқы «Республиклық Халықтық медицина орталығының» ашылуы, содан жалғасын тапқан қазіргі «Қауымдастықтың» құрылуына не себеп «үй үстіне тігілген үй емес пе бұл», қандай қажеттіліктен туындады, оған мұрындық болған не  деген сұрақтар әркімнің де ойында тұратын сұрақтар болса керек. Қандай «тар жол, тайғақ кешуден» өтті. Осы сұрақтардың шешімін сол кезеңде шешімін тауып жүзеге асыруға тырысқан осы ұжымның құрылым мен болашағына аянбай  барын  салып, тер төккен, оны ғылым орталығына айналдыра білген қазіргі  басшысы президенті Зядан Қожалымовтың қайсарлық еңбегін бүгін  айтпасқа болмас...

«Қазақстан халық емшілері қауымдастығының»қазіргі қоғамнан өз орнын тауып, алғашқы құрылған «халықтық медицина орталығының» туын жықпай жалғастырып, «түтінін түтетіп, шоғын қыздырып» отырғандығымен қуантады.

Ол үшін өткенге сәл шегініс жасауды жөн көрдім. Өйткені, өткенді еске алмай жаңада береке болмас. Қанша жасырған мен тарихты өзің бұрғанмен оны өшіре алмайсың.  Қағидат солай...

...Ия, 1990 жылдары Кеңес үкіметінің тас-талқан болып күйреп, оның құрамындағы мемлекеттердің тым-тырақай қашып, кейбірінің жеке-жеке егеменді ел, мемлекет болып жатан кезі  еді. Сол кезең бізден де айналып өткен жоқ. Оның тауқыметін мына біздер де  көзімізбен көрдік, бастан кешірдік.

Шаруашылық пен өндірістің  құлдырағаны аз болғандай оның әсері денсаулық сақтау мекемелеріне, халқымыздың хал ахуалына да оңдырмай әсер етті.

Дәрі-дәрмек тапшылығын былай қойғанда  дәрігерлік мекемелердің кейбірі  жабылып, мамандардың көбісі жұмыссыз қалды. Халықтың денсаулығына алаңдаушылық туды. Денсаулығы нашар халық басы ауған жақтан жан үшін  ем іздеді. 

Осы бір толқу мен қиын кезеңде ел арасында білетін де, білмейтін де емшілер мен көріпкел бақсылар барлық елді мекендерде тіптен жосқынсыз белең ала бастады.

Әрине, олардың ішіндегі сырқаттың себеп-салдарын білетіндерін де жоққа шығаруға болмайтын еді... Өздерінің амал-әрекеттерімен, емдік шөппен  емдеушілер, сынықшы, оташылар, бақсы-психотерапевтер халықтың назарынан тыс қалған жоқ. Оны кейбіреулері ауруларға өз емдерін мойындатып жатты.

Бірақ, көбісінің халыққа емінен гөрі денсаулықтарына аса қауіпты шаралар жүргізуі алаңдатты.

Міне, осы кезде бұның барлығын бір жүйеге келтіру, олардың емдеу қаблеттілігін тексеріп, білімділерін халықтың денсаулығына қарай бағыттау  қажеттілігі бірінші кезекте тұрды. .

Іздегенге сұраған демекші, дәл осы кезеңде, 1990 жылы Алматы қаласындағы  қазіргі Достық даңғылының бойында орналасқан Үкімет басшылары емделетін үлкен клиникалық орталық аурухананы Д.А Қонаев атамыз «Ана мен Бала қорғау Орталығына» беріп, қаладағы Денсаулық сақтау министрлігіне қарасты «Акушерство-гинекология институтын» сонда көшірген болатын. Содан сол ат шаптырымдай үлкен  ғимарат  босап қалды.

Міне, сол ғимаратты сол кезде жаңадан ендірле бастаған шарушылық есептегі-яғни өзін өзі мемлекет қаражатынсыз күн көретін ақылы мекеме ретінде Денсаулық министірлігі «Республикалық халықтық медицина орталығын» жаңа мекеме ашты. Бұл 1990 жылдың маусым айының 4 күні  болатын. Осы күннен бастап бұйрыққа қол қойылып, мекеменің бас дәрігері етіп мені тағайындады.

Қашанда тыңнан түрен салу оңай шаруа еместігі кімге болса да белгілі. Өйткені, мұндай халық емшілер орталығының өзі бүкіл Кеңес одағы кезінде тек Москва қаласында ғана медициналық институтының бір бөлімшесінде жаңадан ұымдастырылып жатқан болатын. Бірнәрсені, яғни жоқтан бар жасау, оны өз дәрежесіне дейін көтеру, адамның, қоғамның қажетілігіне дейін қалыптастыру кезіндегі проблемалардың шешілген жолдарын  сол істі атқарған адам ғана біледі.

Шындығын айту керек, осы мекеменің алғашқы ашылуына, оның бағыт бағдарламасын, «Жарғысын» жасап, оны өз қолымен бекіткен. Тіпті, осы Орталықты ашуға мұрындық болып, өз бақылауында ұстаған сол кездегі Денсаулық сақтау министірінің орынбасары болған Урмурзина Гульшара Ғазизқызы болатын. Көкіректерін керіп, трибунадан, баспасөз беттерінен «Орталықты ашуға мұрындық болған, жоғарыға сөз айтқан «мен, анау», деп айтып жүрген мүйізі қарағайдайлардың біреуінің де Орталықты ашуға, қалыптасуына қатысы болған емес. Оның бірінші ірге тасын қалаған мына мен білемін.  Шыны сол!

...«Біздер емшілерміз, қолымның биотогы бар, қатырамын» дейтіндердің  биоөрісін, энергиясын анықтап тексеріп, көзбен көру қажетілігі тұрды. Ол ұшін  ҚазҰУ биогеофизикалык кафедрасының меңгерушісі профессор В.Инюшинді  бүкіл аппаратуралары мен лабораториясын орталыққа әкеліп іске қосты.

Республикадағы медицина саладағы тәжрибелі ғалымдар мен білікті мамандардан сараптаушы топ құрылды. Емшілердің кейбіреулерін қаладағы ірі-ірі емханалар мен ауруханаларға жіберіп, басқада анықтау, байқаулар арқылы емшілердің біліктілігін анықтау жұмыстары атқарылып жатты. Осылай емшілерді сараптау жұмыстары, даярлық, мамандық жетілдіру шаралары да қатар жүргізілді. Жаңадан емшілерге кабинеттер ашылып, жағдай жасалып жатты.

Бір жылдан кейін мен Алматыдағы көп салалы мамандандырылған № 2  содан кейін «Қалқамандағы» 1000 төсектік №7 аурухананының бас дәрігері болдым. Қаладағы клиникалық ауруханаларға ауысқаннан кейін «Емшілер орталығынан» қол үзіп қалғаным бар..

Мұның барлығын тәпшіктеп айтып отырған себебім, өзімді көрсетуден аулақпын. Бірақ, тұңғыштың аты тұңғыш, еңбектің аты еңбек емес пе! Осы уақытқа дейін осы халық емшілерінің ұйымдасырылуы жайлы сөз болғанда, әсіресе әртүрлі жиын, басылымдарда, журналистерге берілетін мәліметтерінде  осы мекеменің алғашы құрылған жылы, оның басшысы жайлы бір ауыз сөз айтылмайды. Ол  өздігінен аспаннан дік етіп тұра қалған жоқ қой. Оның да өз тарихы бар емес пе.

Жақында интернеттен бір халық емшісі орталығы басшысының жазғанын оқыдым. Онда, орыс тілінде «...Минздрав открыл Центр народой медицины в 1992 году туда пригласили меня и сказали «образумь этих колдунов»,деп жазыпты. Ал, ол орталық алғаш 1990 жылы ашылғандығын, басшысы кім болғандығын айтуға болар еді ғой.  ...Содан кейінгі жылдары осы Орталықтың жұмысы көңілге қонарлық болмаған.., ақша жүрген жерде қайсыбір тіршілік оңалар дейсіз. Емшілер орталығын, яғни ғимаратын сол кездегі басшылары  жекеменшікке айналдырып алған. Бөлмелерін жалға бере бастаған. Осы тұста танымалы емшілер тарауға айналған кезде оларға жанашырлық танытып, екі білекті сыбанып, «Емшілер Қауымдастығын» құруға бел буған  осы қауымдастықтың тұңғыш ұйымдастырушысы, қазіргі Президенті, мәдениеттанушы ғалым, профессор, акедемик, зерттеуші атпал азамат Зядан Қожалымовтың қайсарлығын айтпасқа болмас.

Бұл қауымдастықты бастау, құру, аяғынан тік турғызу айтуға оңай болғанмен оны ғылым орталығына айналдыру оңайға түспегені анық. Оның барлығын сабақтап  айтып жатуды жөн санамадым. Ол жөнінде Зядан қажы өзінің «Өмірімнің тағдыры» деген кітабында бастан аяқ жазғаны бар. Көңіл аударарлық үлкен эпопея.

...Қазіргі таңда қауымдастықтың облыс орталықтарында оның филиалдары  ашылды. Халық емшілерінің жетістіктері мен ондағы мамандардың әдіс, амал, емдік шараларын халыққа кеңінен тарату, халық медицинасы мен әлемдік жаһандану заманындағы ғылыми жетістіктерді баяндап өз тілінде жеткізіп жатқан Қауымдастықтың өз қаражатымен басылып шығатын «Шипагерлік баян» газеті бар. Ол да бұл күні ай сайын үздіксіз  шығып тұрады.

«Шалкөде» баспасының ашылуы ол бір төбе: Осылардың барлығын тыңнан ашып,  халық игілігіне жарату да оңай шару емес екендігі рас. Айтуға оңай.

Қауымдастықтың қыруар жұмыстарын ойдағыдай жүйелі түрде жүзеге асырып отырған әрине, оның басшысына байланысты екендігі сөзсіз.

Бұл шаралардың барлығын шарушылық саласы деп түсінсек, ал емшілік, ғылымға бет бұру, ине мен құдық қазғандай  шаруа. Оның жолы ауыр, басқаша!.  Ол үшін емшілік деген тылсым дүниенің қасиетін, бар сезім болмысың, тұжырымың мен ой-санаң соған лайық жұмылдырылуы керек. Ол үшін арғы жағыңда түйсігің, білімің қажет. Болмаса, бос әурешілік, жұртқа мазақ дүние.

Сан алуан мінезді емшілердің басын қосып, жұдырықтай жұмылатын ұжым болу үшін ұйымдастырушылық, халықты өзіңе тартып, өз ісің мен сендіре алатын қабілетін болуы шарт,

Ана тіл байлығын жетік білудің  арқасында емшілік дәстүр мен оның тарихын, тарамдарын бүкіл болмысың мен бойыңа сіңіре біліп, ол санаңнан табылуы қажет.

Міне, осы сияқты алғашқы және негізгі бағыт-бағдарларын анық түсінген, бойына сіңіріп, мықтап  ойға түйген, барлық ниеті осы шараға түгел ауып, таза берілген адам ғана бұл игі істі жүзеге асырады. Ондай басшы бастаған ісін орта жолда тастамайды. Барлық тосқауылар мен кедергілерден аса білімділікпен жеңіп шығады.

Міне, Зядан қажының бойынан осы қасиеттердің барлығы үйлесімді түрде табылып жатты. Сол мүмкіндіктерінің барлығын түгелдей өз ісіне толықтай пайдалана білді. Енді міне, ендігі жерде Қазақстан Емшілер Қауымдастығының киелі көшін әлі де абыроймен бастап келеді.

Менің ендігі жердегі тілге тиек етіп айтпағым ол – Зядан Қожалымовтың  ғылымға деген көзқарасы оған бар ар-ожданымен еңбегін сарып етуі.

Солардың ішіндегі ең құнарлы да соны зерттеуі ол XV ғасырдың ғұлама ғалым-емшісі Өтейбойдақ Тілеуғабылұлының «Шипагерлік баян» атты еңбектерін тауып ғана қоймай, оған бар зейінімен үңіле отырып зерттегендігі. Сол зерттеу еңбегінің арқасында Зядан Қожалымов қажы емші бабаның «Шипгерліік баян» еңбегін шемішкедей шағып отырып, көз майын тауысып «Шипагерлік дәстүрі және философиясы» атты ғылыми еңбегін жарыққа шығарды. Осы еңбегі жайлы ғалымдардың пікірлері бір жерден шығып, бұл жұмысы жоғары бағаға ие болып отыр.

Филология ғылымдарының докторы, профессор М. Мырзахметов былай дейді: – «Зядан Қожалымовтың бұл еңбегі Орта Азияда алғаш жазылған Әл-Фарабидің «Медициналық трактатынан» кейінгі екінші еңбек ал, қазақ елі тарихындағы халық медицинасы саласындағы зерттелген тұңғыш бірінші еңбек екендігін мойындаған жөн. Мен монографилық еңбектің авторын осындай құнды филасофиялық еңбегіне ғылымдағы жаңалық ретінде жоғары бағалаймын», – дейді.

Осы тұжырымды әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің белгілі акедемик,  профессорлары –  Ж. Молдабеков,  А.Құлсариева,   Б.Абирова. Г.Сарсенбекова,  Қ.Сансызбай сияқты ғалымдарда З. Қожалымовтың  осы еңбегіне өз пікірлерін ашық айтып осыған тоқтайды. Әрине, ендігі жерде бізде  оған қосыламыз.

Осы еңбектері арқылы көзге түсіп, ауызға ілінген, ғалымдардың санасына еніп өзінің ғылыми еңбектерімен танылған Зядан Қожалымовқа Акедемик, профессор, мәдениеттанушы, философ, психолог, дінтанушы атағы да тегіннен беріле қоймағандығы анық.

Оның бергі жағында 23 кітаптың авторы, оның ішінде 7 монографиялық еңбектің және 400-ден аса мақалалармен 30 жуық әннің сөзі мен сазының иесі.

Ендігі жерде, Қазақстан Емшілер Қауымдастығына ақ жол тілеп, толайым табыс, атақ абыройы асқақтай берсін деп тілейік. Оның  Президенті акедемик, профессор Зядан Қожалымов мырзаға қажымас қайрат, ғылым жолында, сондай-ақ өз ісіне әрқашан сәттәлік берсін деген ізгі ниет білдіремін!!!

«Шипагерлік баян» газеті, №7, 2014 ж.

Современный высокодуховный мыслитель

Тулешулы Кешубай кажы

Академик международной академии

психологических наук, духовный целитель

ЮКО, с. Шубар

Он дарует мудрость, кому пожелает, и тот, кому дарована мудрость, награжден великим благом. Однако, понимают назидание только обладающие разумом. Сура Бакара 269 аят.

Мне однажды выпал случай, взять в руки книгу академика З.Кожалымова «Мәңгілік құпия шежіресі» «Сакраментальные тайны вечности». Скажу откровенно, сразу передо мной открылись горизонты нового планетарного мышления. Вся книга была пронизана высокой духовностью и проницательностью. Материалистическое мышлениее, которое открывала современная наука, было лишено духовной цели, не имело сокровенного внутреннего смысла. Читая книгу, я понял, что человеческое мышление способно проникать в сакраментальные тайны мироздания. Новое духовно-планетарное мышление необходим как воздух. Человеческий разум, который находился под давлением Люцифера сатаны многоликого вошел в тупик. Современный разум, на который просвещение возлагало все свои упования и надежды, не смог продвинуть всё человечество к благородному свету. Этот разум практически создал железную клетку бюрократической рассудочности, в которой оказалось современное бытие. Теперь настало пора произвести толчок в мышлении всего человечества. Мышление З.Кожалымова - это первый шаг- вход в сакраментальные тайны Всевышнего Создателя. Человеческий разум, как я понимаю, вошел в новый этап понимания и осмысления окружающего мира. Чтобы понять произведения З.Кожалымова, необходимо понять и осмыслить научную истину Бога, которая заложена в Коране Кариме и в хадисах пророка Мухаммада (с.а.в) (Мир ему и приветствие Аллаха). По утверждению ряда мыслителей современности, эра пророка Ибрахима алейхиссалама, (Библ. Авррам) (Мир ему и приветствие Аллаха) которая длилась пять тысяч лет, закончилась парадом планет, который состоялся 21 декабря 2012году. С этого момента наступил первый год новой эры. Этот факт был подтвержден и учеными, исследовавшими записи цивилизации Мая. Все движения во времени находится под руководством и под пристальным вниманием Всевышнего Создателя. Спад и рост человеческого мышления производится благодаря Его милости и милосердию. И мы считаем, что с наступлением новой эры, Люцифер проклятый Богом, на одну ступеньку отступил от разума человека, его место заняли ангелы. И потому, теперь на арене истории жизни человечества появляются все новые и яркие личности. Главная их цель - понять смысл существования всего человечества. Понять Бога, Его ангелов, Его пророков и их миссии, предначерченные в их судьбе, понять священный Коран, раскрыть научную теорию постоянной вечности, доказать людям, что земля является всего лишь временным испытательным полигоном духа Бога, что с наступлением Конца Света, заканчивается весь испытательный срок всего человечества.

Перед мыслителями современности стоят глобальные вопросы и задачи. В данное время весь прогрессивный мир ждет мыслителей, которые могли бы продолжить миссии пророка Бога, во имя спасения всей цивилизации от досрочной гибели. Материалистическое мышление, как было сказано выше, с каждом годом теряет свою устойчивость и определенность, но вместе с тем, как ни странно, именно теперь перед нами открываются новые горизонты - горизонты духовного и планетарного мышления. Зядан Кожалымов - мыслитель современности. Он своим заурядным талантом. подаренному ему с выше от Бога, вошел в этот горизонт, духовного и планетарного мышления. Задается вопрос, почему мыслитель З. Кожалымов в своих произведениях часто отдается к неизведанной научной теории духов. Дух, как говорится в айяте Всевышнего, это дело Бога и человеку об этом дано мало сведений. Но всё же, разум человека, в силу своего подражания, пытается вникнуть в тайны Бога. Поняв дух, человек поймет себя, поймет свое запрограмированное  предназначение. Дух – Человек-это личность вечная. Человек без духа это всего лишь глина, которая становится после смерти опять же глиной, душа которого  со всеми чувствами при жизни, будет гореть во вечном аду, в котором невозможно умереть и жить невозможно. Его книга «Сакраментальные тайны вечности « содержит одиннадцать глав. Каждая глава полна духовного содержания и объективными фактами. В них раскрываются научные видения различных тайн мироздания. Естественно, человеческая мысль станет ощущать свой дух. Возникает вопрос: Кто я, каково моё предназначение, что произойдет со мной после моей смерти, смогу ли я достойно ответить на вопросы ангелов, когда меня уложат в могилу? При чтения этой книги, в человеке просыпается страх за свою несчастную судьбу. Особенно, в главе книги, в которой раскрываются такие актуальные темы, как душа, тело, дух - человек осмысливает себя, свою душу и свою веру. Он почувствует, что смерть, это всего лишь один проход в постоянную вечность, где уже нет смерти. Как я думаю, эта книга, должна стать настольной книгой каждого мусульманина и не мусульманина, в ком живет чувство благоволения.

Всякий мыслитель современности не ждет награды от своих трудов. З.Кожалымов не ждал. Но всё же, Международный рейтинговый комитет и родина оценила его творческий труд и нанаградили Орденом «Слава Казахстана» и его Ассоциация  удостоена почетного звания «Лидер отрасли - 2013» c  Национальным сертификатом и памятной настенной Медалью с золотым покрытием. Времия требует дать оценку его духовно-оздоровительным, научно-позноватильным монографиям, книгам и статьям по системе народной медицины накануне его семидесятилетия.  Ученый, мыслитель, талантливый организатор, поэт, композитор, журналист, инженер Зядан кажы Кожалымов работает для блага народа и целительской детельности. Мы верим, что он создаст новые труды в системе науки и народной медицины для настоящего и будущего поколения.

Да пусть Аллах придаст ему здоровье и мудрость в деле сохранения и процветания мира на земле.

                                              Газета «Шипагерлік баян», №5, 2014

АҚИҚАТТЫ АР САНАЙТЫН ҒАЛЫМ

Убайдулла қажы Елеместегі

Рухани шипагер

Алматы облысы,

Жетісу ауылы

Бұл күнде адам санасының мықты жетістігі ғылым мен техниканы бірдей қамти отырып, тылсым құдірет күшін де мойындады. Тіпті, оны зерттеудің өзі құр әурешілікке саятынына көздері жетті. Әрбір жұмбақ немесе ертегі сияқты көріністер, өмір шындығына айнала бастады. Бүгінде әрбір, жазылмайды деген дерттің өзі кей кезде шипа тауып жатады. Оның қандай құдіретінің барын әркім әр саққа жориды. Біреулер дәрігерлердің біліктілігінен десе, екіншілері емшінің қасиеті күшті екен деп жатады.

Жалпы, соның барлығы Алланың қалауымен болды десек, ислам ауру дертіне байланысты не айтады? Шариғат заңдылықтары сырқат жандар үшін, қандай жауапкершілік жүгін адамға жүктеген. Осы бір сауалға жауап іздеп көрсек, ардақты пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) хадисінде: «Кәріліктен басқаның бәрінің емі бар», – деп ауырған адамдарға емделудің жолын іздеуді айтса, халық даналығында: «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде», – деп аурудың алдын алуға шақырады. Сондай-ақ, пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тағы бір хадисінде: «Қарынды үшке бөліңдер, бір бөлігін тамаққа, екінші бөлігін суға, үшінші бөлігін ауаға қалдырыңдар», – деген.

Демек, осы бір құрылымның алмасуының бұзылуының нәтижесінде немесе тағдырдың жазуымен адамдар ауырады. Негізінде адамдардың емшілерге сену және сенбеуі олардың тікелей өздеріне байланысты. Әр нәрсенің себеп салдары болады. Аурудың да өзіндік құпия себебі болады. Сондықтан, «Алланың шипасынан басқа шипа жоқ». Емделуші де емшіге зор сеніммен келіп, өзінің Алла тағаладан тілегін іштей тілеп келгенде ғана, ем қонымды болады. Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар бір хадис шарифінде былай деген екен. Мұса (ғ.с.)  айтыпты: «Я, Раббым, ауруды жаратқан кім, ауруды сауықтыратын кім?», – депті. Алла айтыпты: «Ол екеуін де жаратқан  менмін». Мұса  (ғ.с.): «Ол халде тәуіптік, дәрігерлік те не мұқтаждық бар?» депті. Алла тағала: «Ол шипа үшін жаратқандарымның себептерін біледі және құлдарыма береді. «Мен де оларға бұл жолдан ырыздық, сауап беремін», – деп бұйырды. Пайғамбар (с.ғ.с.): «Әй, Алланың құлдары, емделіңдер, емделулерің керек. Алланың жаратқан әр аурулары үшін міндетті бір шипа немесе дауа жаратты. Бірақ та дертте бір ғажайып, ол да бір ықтиярлықтан». Ауру болған адам әлемдердің Раббысы Алла тағала жәлжәләлуху хазіреттерінің және оның елшісі болған Мұхаммед Мұстафа (с.ғ.с.) әміріне ұйымақ, сөздеріне иланбақ. Бірақ, сол аурулардың емделіп сауығуы үшін де, құдіреті күшті Алла емшілік кәсіпті нәсіп етіп, шипагерлік ілімін өзінің сүйген пендесіне бұйыртты. Оқытты, үйретті және оны дамытты. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тағы бір хадисінде: «Емшінің қолының шипалы болуы – Алланың шапағатынан», – деген. Демек, емші тек, әрекетпен амал жасаушы және емдеуші. Ал, қабыл болуымен, шипа беруі бір Алладан болатыны анық дүние. Әрбір жасалатын емінің шариғатқа лайықты болуы да шарт. Біріншіден, емші, емді Алланың атын айтып бастауы керек. Екіншіден, сәуегейлік, болжампаздық, бақсы-балгерлік, жын шақыру әрекеттерін жасауға рұқсат жоқ. Мұндай әрекеттерге тыйым салынған. Ал, табиғи білімділікпен, шөп дәрілермен басқа да ғылыми қолданыстағы емдік тәсілдермен емдеуге рұқсат етіледі.

Осындай, Алланың бұйрығымен, емшіліктің қыр-сырын толық меңгерген, әрі, том-том кітап жазған мәдениеттанушы ғалым, Қазақстан халық емшілерінің қауымдастығының президенті, халықтық медицинаның профессоры, академик Зядан қажы ағамызбен, он жылдан аса уақыттан бері қызметтес болып келемін. Ағамыздың «Мәңгілік құпия шежіресі», «Орындалған аманат» тағы басқа да көптеген кітаптарын оқып танысып шыққанмын. Онда, халықтық емшіліктің тамырын тереңге тартқызып, сонау ХV ғасырдың ұлы шипагері Өтейбойдақ Тілеуқабылұлынан бастау алатын халық шипагерлігінің ғылыми негізін қалады. Ширек ғасырға жуық тарихы бар Қазақстан халық емшілерінің қауымдастығының жеткен жетістіктері мен тылсым құпия сырлары туралы еңбектерін жазды. Қай кезде де ізденіс үстінде жүріп, талмай еңбек етіп, Алланың ризалығына бөленуде.

Ерен еңбегінің ғылыми тұжырымдамасы негізінде халықтық медицина жоғары да айтып өткеніміздей ислам шариғатына қайшы келмейтін емшілік ғылым. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) хадисінде: «Ғылым дамыса, дінде дамиды», – деген де осындай жолдарға нұсқау береді. Сондай-ақ, халықтық емшілік қазақтың әдет-ғұрпы, салт-дәстүріне негізделген ырымдардың құрамына кірмейді. Оны Зядан қажы ағамыз жиырма жылдан аса ізденісіндегі ғылыми мақалаларымен түсіндіріп жазып келеді. Ақиқатында кереғар пікірлердің барлығына ақиқатты ар санаған ғалым ағамыз, дүркін-дүркін отты ғылымға негізделген мақалаларымен тосқауыл қойды. Осын-ау,  ширек ғасырға жуық  еңбегі бұл күнде  халықтық өшпес мұраға айналды.

 «Шипагерлік баян» газеті, № 6, 2014

Научные работы  ученого

З. Кожалымова по целителству

                                                                                                                                                               Хе Дора Чунагиевна

Академик, Целитель

Международной категории

                                г. Шымкент 

Жизнь и деятельность ученого целителя Кожалымова Зядана связанна с Ассоциацией народных целителей Республики Казахстан, которая была создана под его руководством организационным комитетом 30 сентября 1991 года. Председателем этого комитета был избран народный целитель Международной категории России и Казахстана З. Кожалымов. Проведенный съезд народных целителей РК в г. Алматы в декабре 1991 года принял Устав и Положение РОО « АНЦК», избрал руководящий состав. Президентом АНЦК был избран парапсихолог международной категории З. Кожалымов. 22 января 1992 года РОО АНЦК была зарегистрирована Министерством юстиции РК.

Являясь президентом АНЦК, З. Кожалымов  организовал школу по повышению знаний и квалификации народных целителей и проделал огромную работу в этом направлении. С  1992 года выпускаемая газета «Халық емi» (с 2002 года – «Шипагерлiк баян») постоянно освещает вопросы о духовном росте целителей АНЦК, включает статьи научно-познавательного, духовно-оздоровительного характера.

Ежегодные международные конгрессы, конференции, форумы, съезды позволяют целителям увидеть огромные возможности АНЦК, обменяться опытом, принять участие в проведении мастер – класса.

Работающий научно-исследовательский центр под руководством Академика З. Кожалымова помогает целителям использовать другие методы восстановления организма, новые направления народной медицины, космоэнергетики и духовного целительства. 

В 2005 году З. Кожалымову вручено благодарственное письмо от президента РК Нурсултана Назарбаева.

По итогам деятельности Ассоциации за 2013 год, Комплексная рейтинговая программа, определяющая действительных лидеров экономики Казахстана исключительно на основании официальных данных Государственной статистики «Национальный бизнес-рейтинг», «Научно-информационный центр статистических исследований», «Международный рейтинговый Союз национальных бизнес-рейтингов» (Россия, Украина, Казахстан, Беларусь) награждает РОО «Ассоциация народных целителей Казахстана» (Статус Республиканский) почетным званием «Лидер отрасли-2013», что подтверждается соответствующими элитарными знаками почета – Национальным сертификатом – «Лидер отрасли-2013» и памятной настенной Медалью с золотым покрытием «Лидер отрасли». А, так же данная организация за заслуги перед Отечеством за исключительные трудовые достижения в области народной медицины награждает Президента Ассоциации Зядана Кожалымова Орденом «Слава Казахстана» (удост. № 01724, 21.01.2014).

Организованная с 2007 года Академия  народной медицины и космоэнергетики изучает народную медицину и индивидуальные способности целителей. В научной лаборатории АНЦК работают специалисты по фотографиям ауры и чакрам, позволяющие определить духовный рост целителей.

Продолжая научное изучение «Трактата о целительстве» великого мыслителя, ученого и целителя ХV века Отейбойдака Тлеукабылулы, была выпущена книга З. Кожалымова «Целительская  традиция и философия». Она была утверждена ученым Советом кафедры истории, философии, культурологи и психологии при КазНУ (Протокол №4 от 29.12. 2008).

Выпущенный в 2010 году З. Кожалымовым справочник « Одаренные целители Казахстана» позволяет всем членам Ассоциации знать в лицо этих целителей, дает возможность поддерживать связь и обмениваться опытом.

В 2011 году к 20 летию АНЦК выпущенная книга «Флагман народного целительства» включала в себя интересные статьи президента АНЦК З. Кожалымова о методах восстановления здоровья организма человека, включая целебные свойства музыки и о положительном влиянии на здоровье человека медитаций, молитв, массажа, экологии, правильного образа жизни, камней, кармы, разных видов терапий (гирудотерапии, иглотерапии, фитотерапии, цигунтерапии), энергии космоса.

Являясь членом АНЦК с 2005 года, я очень благодарна нашему президенту Зядану Кожалымову за помощь, за понимание, за чуткость по вопросам рабочего характера.

При всей своей занятости он всегда может уделить время, разобраться в каком-то вопросе. Наверное, все согласятся с тем, что АНЦК дает нам спокойно работать, расти духовно, самореализоваться, как специалисту. Мы получаем сертификат, платим налоги, официально регистрируемся и спокойно работаем, зная, что нас не будут трогать за незаконные действия. Возможность повышать квалификацию, уровень знаний, обмениваться опытом, участвовать в мероприятиях, понимать, что народная медицина станет наукой в ближайшем будущем очень радует.

 Традиционная медицина признает, что здоровье человека напрямую зависит от образа жизни, от образа мышления, от настроения, от вида деятельности работы, от экологической атмосферы в семье. Причиной нездоровья может стать любой из этих факторов, а чаще всего их сразу несколько. Знаем, что при потере огромного количества энергии организм обесточивается. Если у нас нет энергии, то мы никуда не хотим ходить, никого не хотим видеть, потому что нет сил. Для того, чтоб восполнить силы, нам необходимо уединиться. У каждого из нас есть свои методы восстановления. При этом нам помогают научные труды ученого, Академика, президента З. Кожалымова. Мы получаем результат и двигаемся дальше. Поэтому я желаю нашему президенту и всем участникам Ассоциации много энергии, чтоб хватало на все: на здоровье, на успех, на благополучие, на все блага!!! Уверенности вам в себе, в завтрашнем дне, хорошего настроения, радости, мирного неба на долгие годы. Желайте помочь человеку, нуждающемуся в ваших способностях, несмотря ни на что за короткое время концентрируйтесь на решении проблемы пациента, выводите его на позитивный настрой, получайте удовлетворение от работы, получайте результаты. Этим самым мы окажем большой вклад в развитии духовно-оздоровительной деятельности АНЦК и государственной программы «О культурном наследии РК». В связи с семидесятилетним юбилеем уважаемого ученого, Академика, президента нашей Ассоциации Зядана кажы, желаю крепкого здоровья, успехов в работе и всего самого наилучшего!       

 «Шипагерлік баян» газеті, №5, 2014